page0457

Ewa Wolnicz-Pawłowska

POGRANICZE WSCHODNIE

Uwagi ogólne. Historia sąsiedztwa. Stan badań Hydronimia. Toponimia. Antroponimia

UWAGI OGÓLNE

U zarania naszych dziejów pojawiły się dwa silne i dobrze zorganizowane państwa: Polska i Ruś Kijowska. Języki, którymi posługiwano się po obu stronach granicy, różniły się już wówczas między sobą (należały do dwóch różnych grup języków słowiańskich), ale nie na tyle, aby komunikacja językowa była utrudniona. Między obiema wspólnotami nie istniały naturalne przeszkody w postaci wysokich gór, bagien, puszcz itp., więc ustalanie granic państwowych przebiegało w wyniku walk i kompromisów.

Sąsiedztwo polsko-białoruskie jest nowsze, ponieważ niezasiedlony pas między dwoma etnosami — puszcze i bagna — istniał tu jeszcze w średniowieczu. Obie wspólnoty należały do różnych organizmów państwowych: Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Z cech językowych, które wcześnie oddzieliły grupę wschodniosło-wiańską od zachodniosłowiańskiej, a które musieli sobie ówcześnie żyjący ludzie dobrze uświadamiać, należy wymienić: pełnogłos (np. horoch — groch), przejście g > h (np. horod — gród), odpowiedniość o-H je- (np. ukr. ołeń —jeleń), odpowiedniość u Hę (np. dub — dęb) oraz 'a II 'ę (np. mjaso — mięso), odpowiedniość cz // c (z *tj, *kt', np. w sufiksie

-owicz--owić) i dż (ż) // dz (z *dj, np. medża — miedza), odpowiedniość

s II sz (np. zaimek wsje — wsze) i in.

453