page0437

— 438 —

tyczne służą nie tylko do przenoszenia siły (Kraftvermittler) z jądra komórki, ale nadto umożliwiają współdziałanie harmonijne wszystkich części rośliny pośród rozmaitych jej zmian.

W r. 1901 ogłosił Nemec w Pradze rozprawę nader zajmującą o narządzie, który ma służyć do przewodzenia podniet w roślinie^r). Nitki plazmatyczne według niego przedstawiają się jako wiązki całe włókienek najdelikatniejszych, które przenikają ciało komórki i łączą się z odpowiadającemi im włó-kienkami innych komórek, pozostając atoli w związku ścisłym z jądrem komórki. Grubość włókienka ma dochodzić od 0 0005 —0-00097 mm., plazma zaś gęsto ziarnista spaja je w pęki. Nemec przypuszcza tedy, że owe pęczki służą przeważnie sprawie przewodnictwa podniet. Wszelako Klebs, Russol, Pfurt-scheller i inni botanicy są zdania odmiennego, mianowicie że owe pęczki służą do przenoszenia substancyi odżywczych, są drogami dowozowemi, względnie wywozowemi rozmaitych substancyi, np. ziarenek skrobii *). Barfurth podaje, że bezpośrednio obserwował przesuwanie się delikatnych ziarenek z jednej komórki do drugiej w skórze cebuli właśnie po owych nitkach plazm atycznych.

Czyż więc z tych analogii między cechami drobnoustrojów królestwa zwierzęcego i roślinnego ma wynikać naprawdę, że niemasz różnicy istotnej między jednym a drugim światem? Odpowiedzią najlepszą na to pytanie są spory, o to się toczące, do którego królestwa należy zaliczyć to lub owo żyjątko. Chociaż znamiona, któreśmy roztrząsali, oddzielnie brane, łnogą nie być decydujące w^r wypadku konkretnym, to jednak wątpliwości najmniejszej nie ulega, że kilka takich znamion, łącznie wziętych za punkt wyjścia, może doprowadzić do rezultatu pożądanego. Tak np. gąbki zaliczano przez długi czas do roślin, gdyż przytwierdzone do podłoża nie mogą się poruszać swobodnie. Kiedy jednak dokładniej zbadano ich budowę, przekonano się, że te ustroje posiadają jamę pokarmową i otwory do wydzielania resztek niestrawionych, a te właściwości łącznie z innemi znamionami posłużyły do zaliczenia gąbek między

*) Dr Nemec: Die Reizleitung und die reizleitenden Strukturen bei Pflanzen. Jena 1901.

²) Por. O. Hertwig. Allgemeine Biologie j. w., str. 406.

X. Gabryl: Filozofia przyrody.    28

http://rcin.org.pl