page0447

443

żne a grzebieniowate wyniosłości charakterystyczne na powierzchni kości czaszkowych, które to wyniosłości występują u małp, a nie spotyka się ich u człowieka. Wzdłuż szwu strzałkowego, wzdłuż szwu lambda na powierzchni czaszki małp ciągnie się wysokie wzniesienie listwowate w postaci grzebienia; są to linie przyczepu olbrzymio rozwiniętej muszkulatury twarzowej. Tych właśnie grzebieniowatych listew niema zupełnie u człowieka, gdzie cała muszkulatura twarzy jest nieporównanie słabsza.

W związku z rozwojem kości twarzy pozostaje także ten bardzo mocny rozwój żuchwy (mandibula), który odrazu wpada w oczy przy badaniu czaszek małpich, a który znów jest o wiele słabszy w czaszce człowueka. Pokazuje to najlepiej t. zw. kąt Campera. Kąt ten otrzymujemy, ;eżeli z jednej strofty przeprowadzimy linię od korzenia zębu przedniego w szczęce górnej do zewnętrznego otworu w przewodzie słuchowym, z drugiej zaś od korzenia rzeczonego zębu do punktu najwynioślejszego na czole Rzecz jasna, że ten kąt jest tern większy, im czoło jest wyższe, czyli im więcej czaszka jest naprzód podana. U małp najwyżej rozwiniętych wynosi ten kąt 30—35°, u murzynów 70—75°, u Europejczyków 80—90°. To też znawca pierwszorzędny czaszek małpich, Rudolf Yirchow, nie wahał się powiedzieć: »Jeżeli się zważy, iż mózg człeko-małp posiada wszystkie części główne mózgu człowieka, że mózg dzieci nie wiele się różni od mózgu młodych małp, to rzecz widoczna, iż rozwój małpy z pewną chwilą zaczyna się posuwać drogą, która jest wręcz przeciwna drodze rozwoju prawidłowego u człowieka, że więc małpa, nawet co się głowy tyczy, staje się w^r swym rozwoju coraz mniej podobna do człowieka. Nawet największa małpa posiada mózg dziecka, chociaż ma uzębienie niemal wołowi właściwe. Leży więc jak na dłoni, że przez postęp w rozwoju małpy nigdy człowiek nie powstanie, lecz przeciwnie, że właśnie przez ten rozwój powstaje owa przepaść, jaka istnieje między człowiekiem a małpą« ^x).

Antropologowie zwracają uw^ragę jeszcze na jedną różnicę bardzo ważną w ustroju czaszek ludzkich a małpich. Miano-

*) R. Virchow: Menschen- und Affenschadel. Vortrag. Berlin 1870, str. 25.

http://rcin.org.pl