page0539

53 L

Ruś — Rusałki

■*

Nazwisko Czarnej znowu się ulatnia i przechodzi do Polski, za Ruś Czarną mamy okolice Nowogródka i Grodna; bliższe badania wskażą metrykę tej nowej przemiany , Dzisiaj znów Czarną Ruś plątają z Białą i niszczą zupełnie Ruś Czarną i tylko Białą ciągną od Smoleńska pod Grodno. Tak samo i Mała Ruś dobrze przeszła granice swoje pierwotne; z początku za Chmielnickiego mieściła się całkiem za Dnieprem w kozaczyznie; w czasach bardzo nam blizkich, dawne kijowskie województwo, potem gubernija, przeszła na Małą Ruś. Dzisiaj jeszcze nawet kolorami na mapach oznaczają cztery gubernije: Czerniechowską, Półtawską, Charkowską i Kijowską jako Małą Ruś. To urzędowy podział, ale nieurzedowo Wołyń i Podole pociągają ku tej Małej Rusi, nawet niszczą, znoszą Ruś Czerwoną, najdawniejszą Ruś, bo aż po San i Dniestr rozciągają granice Małej Rusi, Wypada z tego, że obrządek słowianski rozszerzył i upowszechnił, rozrzucił nazwisko Rusi. Dla tego dzisiaj w historyi mówimy często o Rusiach, nie o Rusi, bo jest ich kilka. Ale nazw.sko to w każdym razie uczone, umówione, nie przechodziło do ludu, do najniższych warstw, nie stało się miejsco-wem, chyba w jednym Haliczu, gdzie lud się zowie ruskim, każdy człowiek Rusinem. W Rzeczypospolitej, Rusinem zwał się chrześcijanin słowiańskiego obrządku, zkądbykolwiek pochodził. Rusinem także nazywano od miejscowości ludzi z Rasi, takim Rusinem był Sieniawski, Żółkiew ski i Jazłowiecki. W ta-kiem znaczeniu Rusin był prowincyjonalnym obywatelem Rzeczypospolitej z Rusi Czerwonej, jak Litwin z Litwy, jak Mazur z Mazowsza. W geografii historycznej dawnej Polski znamy wiec cztery Rusie. 1) Ruś Czerwoną, krąj Chrobacki, Chrobalów czerwony! h, nazwanych tak może od koloru sukni, a może od grodu Czerwieńska, sławnego przed wieki, chociaż i gród Czerwieńsk mógł brać swoje nazwisko od sukni czerwonej. Są tedy różne nazwiska jednego kraju. Naprzód była to Chrobacyja, potem Chrobacyja Czerwona, potem czerwieńskie grody, potem kiedy Rościsławicze założyli tu swoje panowanie i dynastyje, zwał się kraj rozmaicie, według księztw^ra, bo nieraz się rozpadał na drobniejsze dzielnice. Było tu więc księztwo Przemyślskie, Trębowelskie, Dwinogrodzkie. Potem wzniósł się Halicz i stolicą kraju całego został, bo księztwa wszystkie zlały się w jednę całość. Wiec poszło nowe nazwisko Halicza czyli z łacińska, Galicyi. Nareszcie Ruś Czerwona zastąpiła Chroba-cyję Czerwoną i czerwieńskie grody. 2) Ruś Bwilą, do której należały dawne województwa smoleńskie, połockie, witebskie i część mińskiego. Kraj to dawny Krzywiczan i w części Dregowiczan. 3) Ruś Czarną, która obejmuje dawne województwa Nowogrodzkie, część Mińskiego, zachodnią i południową część województwa Trockiego, okolice grodzieńskie, ku Brześciowi. To kraj Dregowiczan, Bużan, Dulębów, pograniczny z Polesiem i Wołyniem. 4) Małą . Ruś czyli Ukrainę zadnieprzańską.    Jul. B.

Rusak, rzeźniczy nóż długi, rzezak, zwany inaczej, używany do zabijania zwierząt w szlacht izach.

Rusałki- Sąto powabne boginie-w-idma z czascw przed chrześcijańskich, dochowane w' pamięci ludu. Na Ukrainie zwą je Rusałkami, u Mazurów i w Krakowskiem, Sandomierskiem, na Mazurach Majkami, u górali Tatrzańskich Dziwo-ionami (ob). Dwa ich oddzielne są gatunki leśne i wodne. l eśne zamieszkują bory i dąbrowy, pojawiają się zaraz gdy ziemia zaczyna maić zielonym liściem i trawami, gdy pierwsze sasanki barwiste, wychylą się z pod śnieżnego okrycia. Piękne i dorodne te dziewice, zdobi płeć biała z żywern rumieńcem. Drobne ręce i kształtne nogi dodają im powabu i uroku. Włos bujny, w długich warkoczach, kruczej barwy, spada im na plecy: głowy zdobią

34*