page0562

554

Skrócenie — Skrofuły

trudne w wykonaniu i wymagają dokładnej obserwacyi natury; najznakomitsi nawet mistrze nie zawsze w podobnych przypadkach wychodzili zwycięzko. Pomimo to, do skróceń często uciekać się potrzebą, np. w malowidłach na sufitach, w których wyobrażać przychodzi postacie ludzi lub zwierząt unoszące się w powietrzu. — W matematyce skróceniem albo uproszczeniem nazywamy działanie, za pomocą którego dane wyrażenie sprowadzamy do prostszej postaci, lub też działanie za pomocą którego, drogą krótszą niż zwyczajną, dochodzimy do żądanego wypadku. Skrócenia te są bardzo rozmaite i niepodobna jest je tutaj w'ymienić, wspomniemy tylko, że skracamy ułamen zwyczajny, dzieląc licznik i mianownik jego przez jednę i tęż samą liczbę. Skrócenie proporcyi polega na uwolnieniu wyrazów odpowiednich, z których jeden jest skrajnym a drugi średnim od wspólnych czynników, co się wykonywa przez dzielenie tychże wyrazów przez takie czynniki.

SkrOÓE, rzeczka w królestwie Polskiem, poczynająca się w powiecie Augustowskim pod wsiąChełchy, prawie w tern samem miejscu, gdzie bierze początek rzeczka Wincenta (ob.); płynie w blizkości miasta Kolna; długa mil 3. Pod wsią Rudką z lewej strony wpada do Pisny.

Skrodzki (Jerzy Karol), professor fizyki uniwersytetu warszawskiego. Urodził się w r. 1789 we wsi Bakoniki, w gubernii Grodzieńskiej. Nauki pobierał w gimnazyjum a następnie w uniwersytecie wileńskim, gdzie w końcu wyłącznie poświęcał się umiejętnościom fizycznym, memi się zajmował w powołaniu nauczycielskiem, w nich się ćwiczył i doskonalił za granicą, dokąd kosztem rządowym był wysyłany. Od r. 1811—14 był professorem fizyki, chemii i historyi naturalnej w liceum warszawskiem, dwa następne lata zostawał za granicą, gdzie zwiedził celniejsze instytuty i zakłady naukowe w Niemczech, Hollandyi, Szwajcaryi, Francyi i Aag;u Powróciwszy do kraju był jeszcze przez rok jeden professorem fizyki w liceum, razem i w nowozałożonym uniwersytecie, w którym w r. 1818 mianowany został professorem stałym, radnym i był nim do zamknięcia tegoż uniwersytetu. Wykładał swój przedmiot z wielką korzyścią uczniów, stojąc zawsze na wysokości ówczesnego stanu nauki. Obok tego wykładał jeszcze mechanikę i zoologiją w szkole leśnictwa, a samą fizykę w szkole applikacyjnej artylleryi i był dyrektorem gabinetu fizycznego przy tymże uniwersytecie, członkiem wielu uczonych towarzystw zagranicznych i warszawskiego przyjaciół nauk, współredaktorem czasopisma pod tytułem: Pamiętnik warszawski, w latach 1822 i 182.3, którego ogólny zbiór wynosi 6 tomów i w którym mnóstwo rozpraw tyczących się fizyki, są pióra Skrodzkiego; podobnież drukowane są jego prace w Rocznikach warsz. Iow. przyj, nauk, w Sylwanie i innych. W rękopiśmie zostawił zupełnie wykończony Wy kład fizyki. Umarł w Warszawie d. 16 Maja 1832 r. F. M. S.

Skrofuły (Scrofa/ae albo Scrofu/osis). Pod skrofułami rozumiemy dziecinnemu wiekowi szczególniej właściwą skłonność do chorób układu gruczołów limfatycznych. Skłonność tę poznać już można z powierzchowności dziecięcia: oblicze blade z przeświecającemu błekitnawemi lub fijoletowemi żyłkami, wargi nabrzmiałe z głęboką w środku bruzdą, koniec nosa czerwonawy nabrzmiały, brzuch odęty, są znamionami takiego stanu, z któremi łączą się jeszcze częstokroć wyrzuty na głowie, twarzy i t. p., obrzmiałość i zaczerwienienie powiek, odpływ z uszu, zboczenia w trawieniu pokarmów i t. d., a prze-dewszystkiem nabrzmienia gruczołów^r limfatycznych (w ścisłem znaczeniu skrofuły) szczególniej na szyi i karku, pod pachami i w pachwinach, tudzież gruczołów iam wewnętrznych, a mianowicie gruczołów' oskrzelowych i kresko-