page0583

Slawonłja — Ślazik    575

la*, księcia Bośnii i Syrmii, oraz sławnego Jana Hunyada; 13 monasterów greek.ch bazylinanów na wierzchołkach Fruskagora; Poaega w komitecie tegoż nazwiska, królewskie wolne miasto, 3,000 mieszkańców, tu wznosił się warowny zamek, gdzie Jan Chorwat trzymał w więzieniu krolowe Maryę i Elżbietę; na Slawońskiem wojennein pograniczu znajduję się Peterwaradyn, Karłowice, Se-mlin, Mitracice 5,000 mieszkańców starożytne Syrmium; Slankemek, sławne zwycięztwem odniesionem nad Turkami r. l€99; Binkowcze, 3400 mieszkańców, Bród, 2500 mieszkańców; Stara i Nowa Hradyszka. Opisanie Sławonii zawiera dzieło Csa płowi cza: Slawonien und Kroatien (tomów 2, Peszt, 1819 roku), i Sudslawische Wanderungen in Sommer 1850 (tomów 2, Lipsk, 1850).

Ślaz, (Althaea officinalis Lin.), jestto ziele u nas ogrodowe, a w Europie zachodniej i południowej dziko rosnące po rowach lub mokrych łąkach, zwłaszcza na gruntach słonawych, którego korzeń używany jest powszechnie jako lek. Ślazem nazywają u nas także rodzaj malwy (Malm), którą my tu pod nazwą śiaziKU (ob.) opiszemy. Ślaz ogrodowy ma korzeń gruby, mięsisty, biały, kleisty, z początku wrzecionowaty, a później ukośny lub prawie poziomy, do 1 stopy w głąb ziemi rozgałęziony i ciągle trwały. Łodyga dorasta od 2 do 5 stóp na wysokość; jest p rei o watą, nieco w górze rozgałęzioną lub zupełnie pojedynczą, okrytą liśćmi aksamitno-kutnerowatemi, brzegiem nierówno zęba-to-karbow-anemi, dolnemi sercowatemi, 5kątnemi, górnemi podłużnie-jadowatemi, 3 kątnemi, uważając ich brzeg. Kwiaty ukazują się w Lipcu i Sierpniu, w kątach liści, na krótszych ogonkach jak liście, barwy blado-różowej, złożone z 5 płatków spojonych podstawami jak zazwyczaj w ślazach rodzina Malraceae), i opatrzonych pręcikami zrośniętemi w jedną wiązkę i licznemi słupkami (gromada XVI Linneuszowa, rzęd l-szy\ Wszystkie części tej rośliny zawierają w sobie wiele kleju, i dla tego od najdawniejszych czasów aż do dziś dnia używane bywają jako lek odmiękczający i obwijający, tak wewnętrznie jako i zewnętrznie. Najwięcej użycia znajduje korzeń ślazowy \radioc Altheae), który przychodzi do handlu i do aptek w długich, szczupłych, dość lekkich, oskroba-nych a przeto białych kawałkach. Za świeża jest gruby i ciężki, po wysuszeniu traci ³/₄ swego ciężaru. Zawiera w sobie wiele kleju, a pro iz tego ma i cukier, nieco glutenu i krochmalu, zielonawego tłustego oleju i materyją zwaną altheiną. Używane są także i liście ślazowe, oraz kwiaty (herba A. flores Altheae), lecz takowe daleko mniej mają kleju niż korzeń. Inny gatunek ślazu południowo-europejskiego: Althaea cannabina Lin. zwany, wydaje ze swej łodygi niezłe włókno, które uprzędzioiie. wielce jest do konopnego podobne. Althaea rosea nazywają po polsku różą czarną (ob.), albo malwą ogrodową, która jest rośliną ozdobną i powszechnie utrzymywaną. F. De...

Slazik, albo malwa (Malva Lin), jest to rodzaj roślin przedstawiający się w naszej florze w 4-ch gatunkach: Malta rotundifolia bardzo wielu autorów, a Malta negleda Wallrotha, jest jednym z najpospolitszych chwastów, rosnących nietylko po polach, ale wszędzie koło dróg, murów_> parkanów i płotów lub po śmieciach, we wsiach i miastach. Malwa czyli ślazik ten, ma łodyżkę na ziemi leżącą albo podnoszącą się, liście okrągłe, na dość długich ogonkach, w podstawie sercowate, a w brzegu 5 lub 6 razy głęboko ucięte, i prócz tego ząbkowane. Kwiaty wyrastają z kątów liści po kilka razem, na krótkich szy-pułeezkach, a są jasno -różowe albo prawie białe, których korony 2—3 razy przewyższają w długości kielich. Drugi bardzo podobny do tego gatunek, (Malta borealis Wallmanna a Malta rotundifolia Linneusza), tem się tylko różni, że kwiateczki ma drobne_/ których korona jest prawie równa na długość