P1190846 (2)

236

236

_g, in> grapy n wicbodnltj Jugosławii

la te ren i* wohodntaj Sławonii, w MohodsitJ Bacice i w Syrmil rotwljala sif v okresach halsztackim CIO grapa Dal J, wiążąoa tif t po ładni owo panońską fnifą kultury wacboduiohalsz tacki© J . Grupa ta a tanowi la dalszy ciąg rozwojowy ludności o kulturze typu pól popielnicowych, t silayal wplywaai wschodni mi /kimery jakimi/, Zmarłych w dalstya ciągu chowano spalony oh w grobach popielnicowych* Nieliczne •ą pochówki tskiolotowe* Ceramika w głąb wczesnej epoki żelaza konty— Bornit tradycjo okrasa Hallstatt B, zarówno w formach naczyń, Jak i sposobi* dekoracji naczyń żłobkami. Natomiast wyroby metalowe mają charakter wschodni i bałkański. Liczne są wędzidła, poboczaios, ozdoby rsfda końskiego, groty włóczni, a takie zapinki o łukowatym kabłą-ka oraz zapinki binokle wato z ósemkowa tym knbłąkiea*

Na terenie wschodniej Serbii wyróżnia sif grupę Hot, która sięga ka wschodowi na teren Bułgarii* Znane są ślady osadnictwa w Jaskiniach. Groby szkieletowe i ciałopalne były nakrywane kurhanami. ¥ ceramice widoczne są nawiązanie do kultury Bas arab i.

Na pograniem Macedonii i północnej Oreojl wyodrębnia się grupę pslasońską. V grupie taj występują groby ze szkieletami zorientowanymi wzdłuż osi wschód-zachód, w obstawach kamiennym, nakryte kurhanami. Wyposażanie stanowi ceramika i wyroby metalowe* V starszych fazach, przed TI wiekisa p.n.e. spotyka się tu naczynia o bardzo archaicznych, bałkańskich forsach, Jak kubki o skośni# uformowanoJ krawędzi /askosy/

1 naozynla dwuuchs. Od TI wieku p.n.e* pojawia się ceramika grecka -szara i aalowaaa oraz liczne me talowe wyroby greeklo* V okresie ekspansji perskiej na ten teren przybyły grupy ludności stosującej ciałopalenie, byó not# - grupy emigrantów z Azji Przedniej* V V wieku p.n.e. obszar Pelagcail został objęty silną hollenizaoją*

9. SCYTOWIE I KULTURA SCYTYJSKA

a. Wprowadzenie

V polewie TH wieku p.n.e. na stępa oh nadczarnomorskich pojawiła się nowa fala ludów koczowniczych • Scytowie. Problem pochodzenia Scytów, ludu związanego z kręgiem Językowym indo-irańskim, nie został dotąd w pełni wyjaśniony. Jedna z teorii, chyba bardziej prawdopodobna, zakłada, że Scytowie przybyli na stepy nadczarnomorskie z głębi Azji. Druga hipoteza /dziś mniej Już brane pod uwagę/ wywodziła Scytów ze stepów nadkaepiJakich 1 zakładała, że kultura scytyjska ukształtowała się na podłożu wschodniego odZerau kultury grobów zrębowy oh.

Po przybyciu na stepy nadczarnomorskie Scytowie wyparli z uleli Kl-aerów, z któryul wielu badaczy utożsamia ludnośó późnej fazy kultury

grobów zrębowych. Scytowie usadowili się na obszarze stepowym, w zasadzie pomiędzy Donem a Dnieprem, ale sięgali na zaohód poprzez dolne Podnieś trze ad po u J śole Dunaju. Podporządkował! sobie liczne ludy osiadłe, zajmujące się uprawą ziemi 1 hodowlą zwierząt, zamieszkują— os tereny przyległe do obszarów stepowy oh* Utworzyli w ten sposób potężne państwo określane w źródłach starożytrycb mianem Scyt 11 • Państwo to sięgało od Donu na wschodzie aż po dolny Dunaj na zachodzie. Południową granicę tworzyło Morze Czarne, a północna przebiegała w przybliżeniu na wysoko doi dzisiejszego Żytomierza, Kijowa 1 Charkowa. Supremacja polityczna 1 gospodarcza Scytów doprowadziła do unlflkac J1 kulturowej różnych plemion zamieszkujących Soytlę 1 do przejęcia przez nie kultury scytyjskiej w szerokim znaczeniu tego terminu.

Scytowie przeprowadzali dalekosiężne wyprawy łupieżcze• Pod koniec vn wieku p.n.e* wdarli się poprzez Kaukaz do Azji Przedniej 1 dotarli aż do Egiptu za panowania faraona Peanietycha /670 — 616 p.n.e./. Koło połowy VI wieku p.n.e. Scytowie rozwinęli napór w kierunku zachodnim , postępując w górę biegu Dunaju lob także poprzez Siedmiogród na teren Wielkiej Niziny Węgierskiej. Weszli w ten sposób w bezpośrednie kontakty z ludami zamieszkującymi środkową Europę, świsdsotwsa pobytu Scytów na terenie Kotliny Karpackiej Jest horyzont występowania wyrobów, zwłaszcza militariów 1 części rzędu końskiego, charakterystycznych dla starszej /archaicznej/ fasy kultury scytyjskiej. Zapewne właśnie najazd Scytów przyczynił się do załamania się kultury wschód— niohalpztaokisj 1 doprowadził do rozpowszechnienia się niektórych elementów kultury scytyjskiej dalej na zachód, w obrębie kultury ze— chodnlohalsztaokleJ. Z okresem — by6 może — krótkotrwałego pobytu Scytów na terenie Kotliny Karpackiej można wiązań ślady najazdu scytyjskiego na obszarze kultury łużyckiej, na Morawach, na lswobristu Odry, aż po Lużyoe /tflolna, Witaszkowo/. Najazd ten spustoszył najbardziej podówczas rozwinięte i bogate ośrodki w obrębie kultury łużyckiej. Ślady pobytu Soytów w środkowej i północnej części naszego kraju /b. in. Kamieniec woj. Toruń/ wiążą się z Innym kierunkiem niszczącego najazdu soy ty Jakiego • Zarówno w zniszczonych miastach Bliskiego Wschodu, Jak i w spalonych grodach kultury łużyckiej można znaleźć zostawione przez Scytów ślady w postaci charakterystycznych grodków strzał.

W końcu VI wieku p.n.e. /lata 514 — 513/ władca perski Dariusz przeprowadził nieudaną właściwie wyprawy przeciwko Soy tom, docierając aż na stopy nadczarnomorskie. W drugiej połowie V wieku p.n.e. Scytowie toczyli ze zmiennym szczęściem walki * państwom macedońskim. Pod koniec III stulecia p.n.e. potęga polityczna Scytów zoetała złamana przez kolejni nową falę koczowników — Sarmatów, napływająoyoh od