page0743

735

Smotrycz — Smuglewicz

SlOOtryCZ, rzeka, biorąca początek w powiecie Proskurowskim, płynąca z półnoey na południe i wpadająca w pow*ecie Kamienieckim z lewej strony do Dniestru. Bieg jej nader bystry, dno najeżone kamieniami i mieliznami, brzegi strome, czynią spław niepodobnym. Gęste są atoli nad nią osady, pomiędzy któremi do ważniejszych należą: Fulsztyn, nad błotami, z których Smotrycz bierze początek; dalej Ormiany, najpierwsza może osada ormiańska w dawnej Polsce; miasteczka lub zamki dawne: Czercz, Karaczkowce, Kupin, Ku-źmin, Smotrycz, Gródek, Poniowce, Zińkowce; nakoniec niedaleko od ujścia Smotrycza do Dniestru, Kamieniec, dzisiejsza stolica gubernii Podolskiej. Licznych klęsk niegdyś była ta rzeka widownią.    W. K.

Smotrycz, miasteczko w gubernii Podolskie przy ujściu Jaromirki do Smo-trycża. Już w XII wieku wzmiankują kroniki ruskie o tej posadzie, która uległa zagładzie w czasie najścia Tatarów w r. 1340. Wyrugowawszy ich Olgierd, wielki książę litewski 1331 r. z Podola, powierzył zarząd tej krainy synowcom sv"oim książętom Koryatowieżom. Skała rzeką oblana, wieńcem innych skał opasana, zdała się im dogodnem miejscem na zbudowanie zamku, który stał się stolicą książęcą. W przywileju księcia Alexandra 1375 r., po rusku pisanym, maluje się stan mało zaludnionego Podola, a przygniecionego ciągłą obawą tatarskiego jarzma, oraz biednego miasteczka Smotrycza. Otrzymawszy Witold, wielki książę litewski, od Jagiełły w dożywociu Podole, po-osadzał zamki ludem swoim. Niemiłem na to patrzali okiem Polacy, a skoro powzięli o jego zgonie r. 1430 wiadomość, Buczaccy i inni panowie natychmiast zamki podolskie, a pomiędzy niemi i Smotrycz, na rzecz Korony zajęli. Kazimierz Jagiellończyk przywilejem 1448 r. nadał miastu temu prawo magde-burgskie, co posłużyło do większego osiedlenia się i lepszego bytu mieszkańców. Zdaje się że stare zamczysko tutejsze runąć musiało; Zygmunt I bowiem w postanowieniu 1518 r. udzielił rozmi ite ulgi i swobody nadał mieszczanom, pod obowiązkiem, aby sami własnym nakładem zamek w Smotryczu wystawili i takowy od napadu nieprzyjaciół bronili. Z lustracyi 1570 r. okazuje się, że miasteczko to miało wtedy 91 domów i należało do starostwa kamienieckiego. W r. 1615 miał je sobie nadane na lat 5, Jan Potocki, wojewoda bracławski; w lat kilkadziesiąt potem, już w r. 1665 stanowiło osobne starostwo, zawsze w dzierżawie tychże Potockich zostające, od których dopiero na mocy ustawy sejmowej 1790 r. napewrót do skarbu wróciło. Było tu kilka zdawna kościołów prawosławnych i równie starożytny kościol z klasztorem dominikanów, uposażony hojnie w r. 1586 od Mikołaja Brzeskiego, generała ziem Podolskich, wspomniany już w przywileju 1375.    F. M. 8.

Smrodynia, jestto nazwa pewnego gatunku porzeczki (ob.) ^z czarnemi owocami, która wydaje z siebie nieprzyjemny zapach, zwłaszcza jej liście, młode gałązki i kielichy kwiatowe.    F. Be.

Smaga, miejsce wązkie a długie. Smugami lud nasz nazywa tak między polami, jak pod lasami, tego kształtu pastwiska i łąki, a nawet i same pola. Suknie niewieście, które były szyte w różnobarwne bryty, nazywano u nas w XVI i XVII wieku smugo watemi.

_m    “    9

Smuglewicz (Łukasz), urodził się na Zmujdzi 1709 r., malarz nadworny króla Augusta III. W galeryi drezdeńskiej znajdują się dwa portrety Augusta III w stroju koronacyjnym jego małżonki, pędzla Smuglewicza. Ożeniony z siostrzenicą Szymona Czechowicza (ob.) mieszkał z nim razem w Warszawie i tu umarł dnia 36 Października 1780 r., licząc lat 71 wieku; pochowany w grobach kościoła księży reformatów. — SlIlTlglewiCZ (Franciszek), syn po-: