page0706

698

Słupowo — Służba

SłnpOWO, jezioro w wielkiem księztwie Poznańskiem, powiecie Bydgoskim, na prawej stronie rzeki Brdy położone.

Słupski (Stanisław), wierszopis, naśladowca Jana Kochanowskiego, rodem z Rogowa, szlachcic, żyjący w końcu XVI i pierwszych latach XVII wieku na dworze Cikowskich, wydał z druku niezmiernie teraz rzadkie, następne dzieła poetyckie: 1) Zabawy orackie gospodarza dobrego, uczciwe, ueieszne i pożyteczne, a rola skarb nieprzebrany (Kraków, 1618, w 1-ce), wiersz gładki, język piękny. 2) Krotofle, wierszem (tamże, 1618, w 8-ce). Tlomaczył niektóre Ody Horacyjusza. Przytacza je Łochowski w dziele Emblemata Ho-ratiana.    F. M. S.

Słupski (Wojciech), sławny w swoim czasie polemik, archidyjakon włocławski, żyjący w końcu XVI i początku XVII stulecia, wydał z druku, oprócz licznych kazań, następne, w obronie jezuitów, lub przeciw ewangelikom dzieła, w których dużo jest szczegółów historycznych i biograficznych: 1) &'hrmn.ary-jttsz prawdy katolickiej w przedniejszych sporach (Kraków, 1607). Przeciwko temu wyszło Sincrisis albo zniesienie nauki Kościoła rzymskiego, przez D. Mikołajev»'skiego (Gdańsk, 1609), na co Słupski odpowiedział: 8) Crisis, to jest rozsądek katolicki na Syncrisin (Kraków, 1611) i inne pod tytułem: 3) Poprawa na rozprawę albo Examen Macieja tiosentrettera (tamże, 1616). Słupy Herkulesa, Ob. Herkulesa kolumny.

Słupy Żelazne. Dzieje nasze zachowały w pamięci, że Bolesław' Wielki, Chrobrym zwany, utrwalając granice państwa, bił w Sali, Elbie, Dnieprze słupy żelazne. Marcin Bielski w kronice pisze: „Chrobry, ku wiecznej sławie Polaków, postawił żelazne słupy w rzekach, wszędzie na znak zwycięztwa i granicy.” Ludowe stare podanie dodaje, że przy nich zatapiał trąby, które w pewne dni grały mn pieśni chwały. \^Ta tej tradycyi osnuł Lucyjan Siemień-ski jeden z najpiękniejszych utworów poetycznych, np. Trąby w Dnieprze.

SłUSZka, herbu Ostoja, znakomita rodzina litewska. Z tej Jana, wspominają dzieje przy pierwszej unii Litwy z Koroną za Jagiełły. Potomek jego Bogusław był podskarbim nadwornym litewskim; siostrą jego była Elżbieta z pierwszego związku Kazanowska; pozostawszy wdową, oddała rękę Hieroni-mowi Radziejowskiemu (ob.). Zajścia jakie z nim miała, uczyniły głośnem jej imię w dziejach naszych. — Józef Bogusław, syn poprzedzającego, z Anny Potockiej, starosta Rzeczycki 1671 r., chorąży litewski 1676 r., za Jana III marszałek nadworny litew^rski, kasztelan wileński i hetman polny litewski zmarł 1701 r. w' Krakowie. Waleczny w boju, czego dał dowody świetne pod Cho-cimem 1673 r. i przy oswobodzeniu Wiednia 1683 r., równie słynął dzielnością rycerską, jak pobożnością, która głównie cechowała starych bohaterów naszych. Hojnym był na potrzeby ojczyzny, nie żałow^rał złota na chwałę bożą. Fundował kościół z klasztorem oo. bernardynów w Wołożynie, co zatwierdziła konstytucyja z r. 1690. Siły był nadzwyczajnej; gdy bawił w Rzymie, rozjuszony bawół rzucił się nań tak gwałtownie, że uskoczyć nie mógł na stronę, schwycił go więc za rogi i osadził w miejscu, ozem wywołał powszechny podziw.    K. Ti /. W.

Służba,, pełnienie obowi;; łków dobrowolnie przyjętych, lub z przymusu. Wyraz ten obszerne miał znaczenie w dawnej polszczyżnie. W służbie Bożej byli wszyscy kapłani. Służbą Bożą nazywali nasi ojcowie mszę świętą i wszelkie nabożeństwa kościelne. Służba rycerska, zawód wojskowy: Służba a żołd żołnierski były synonimy w XVI wieku. Słażba dworska, obowiązki dworzanina na dworze królów i panów, która zaszczyt przynosiła i była pier-