page0793

7 85

Soden — Sodoma

Soden, wieś do księztwa nassauskiego należąca, w wysokości 437 stóp nad poziomem morza, w przyjemnej równinie Taunu położona, o godzinę drogi od Hochst odległa a połączona koleją żelazną z tern miastem, jako też Frankfurtem; liczy 600 mieszkańców i jest wsławiona źródlana wody słonej, której do celów^r lekarskich, tudzież do wywarzania soli kuchennej używają. Wodę źródeł tutejszych, która oprócz soli kuchennej, zawiera żelazo i kwas węglany, zalecają do kąpieli i picia w chorobach piersiowych, cierpieniach trzewiów brzusznych, chorobach gruczołów i t. d. Liczba chorych szukających ulgi w tem miejscu dochodzi do 800 osób rocznie. Ob. Thilenius: SodeKs Heilguellen {Frankfurt, 1850); Rugę, Soden undseine Heiląuellen (Berlin, 1854). —Tegoż nazwiska miasteczko, liczące 1000 mieszkańców i mające źródło wody słonej, znajduje się w okręgu Salmiinster elektorstwa heskiego.

Sodnik {Salsola Lin .), jestto nazwa dla pewnego rodzaju roślin, które po spaleniu zawierają w swym popiele dużo węglanu sody; zasiewano je dawniej z tej przyczyny umyślnie, dla otrzymania tej soli. Sodniki rosną zazwyczaj po brzegach mórz, jezior lub źródeł słonych; także po miejscach piasczystych wzdłuż niektórych rzek w^r Europie, Azyi, Afryce i Ameryce. Jest ich bardzo wiele gatunków, a z ważniejszych: Salsola hali Lin , Salsola Soda Lin., i Salsola tatixa Lin. Pierwszy gatunek pospolity jest i u nas po piasczystych brzegach Wisły, zwłaszcza od miasta Zawichosta, aż do jej ujścia do Bałtyku. Trafia się ta roślina i po brzegach Sanu lecz rzadziej, a tak w ogóle rośnie po brzegach morza Bałtyckiego i Niemieckiego, oraz po Niemczech i Francyi środkowej. Poznać ją można po bardzo galęzistej łodydze, po piasku się pokładającej, lekko kresowanej, i biało lub czerw^rono prążkowanej; po liściach szydłowatych, kłujących, półcalowych, wreszcie po kwiatkach drobnych, w kątach liści poumieszczanych, zielonych, w czasie przekwitr^enia chrząstkowatych.— Drugi gatunek sodnika, to jest Salsola Soda, wielce jest podobny do Salsola Kali, tylko jeszcze jest bardziej gałęzisty, większy, i zda-leka czerwonawo-zielono wyglądający. , Rośnie po nad morzem śródziemnem i po nad jeziorami słonemi w Węgrzech. Kwitnie w^rraz z poprzedzającym gatunkiem od Lipca do Września.. Wreszcie trzeci gatunek: Salsola sativa, do salsola soda bardzo podobny, rosnący po wybrzeżach morskich Hiszpanii, bywał tamże na większy rozmiar w dawniejszych czasach uprawiany, i robiono z niego sodę, która w handlu pod hiszpańskiem nazwiskiem Barillo uchodziła. Ponieważ rośliny te uprawiając je, wypłaniają nadzwyczaj grunta, starano się później sodę otrzymywać tylko z roślin w w^Todach morskich rosnących, czyli z tak zwanych morzorostów (ob.). Dziś sodę przygotowują pospolicie i prawie wyłącznie z soli kuchennej, oraz z pewnego grenlandzkiego minerału skalnego, który się Kvyolitem nazywa. W ogóle wszystkie rośliny tak zwane słone, czyli po miejscach solnych rosnące, jak np. z krajowych: Solicornia herba-cea Lin. (Łęczyca, Ciechocinek, Toruń), Kochia arenaria Roth (brzegi Wisły i Świdra), Salsola Kali Lin. (brzegi Wisły i Sanu), i wiele innych cudzoziemskich, mogą sodę wydawać, lecz daleko łatwiej i taniej otrzymywać ten tak wielce dziś pożyteczny przetwór z soli kuchennej, zwłaszcza tam, gdzie dla celów fabrycznych sól kuchenną rząd odstępuje bez monopolu, to jest bardzo tanio, bo po cenie kosztow jej wydobywania z łona ziemi.    F. Be...

Sodoma, miasto w Palestynie; składało z czterma innemi miastami, jakoto: Gomorra, Adama, Seboim i Segor, tak nazwane Pentapolis czyli związek pięciu miast. Za czasów Abrahama, ich mieszkańcy, Chananejczycy, sprośnem życiem i bezbożnością, ściągnęli na się gniew boski, i wszyscy ogniem nie-

ENCYIttOPF.DYJA TOM XXIII.