page0780

772    Socha — Socyjalizm

Socha na grunta ciężkie lob kamieniste lepszą jest od pługa. W starożytnej Polsce, socha znaczyła miarę ziemi rolnej. Stryjkowski pisze: „Kazimierzowi Jagiellończykowi, po dziewięć groszy z każdej sochy pobór Litwa postąpiła.’’ Czacki mówi: „Sochagia w Szkocyi przypominają nam wspólność imienia sochy. W Średnich Wiekach Soccus i Socca w Anglii i Szkocyi toż samo znaczyło co u nas socha: posiadający nazywali się sok mani, a nadający tę ziemię, brali imię Soccus ” (O lit. i poi. prawach).    K. Wł. W.

Sochaczew, nad Bzurą, gród jeden z najstarożytniejszych w Mazowieckich ziemiach, słynął wtedy, gdy o Warszawie wzmianki jeszcze nie było. Pierwszy ślad mamy, że Ruś i Litwa w r. 1286 Sochaczew zburzyła. W początkach XIV wieku, był stolicą udzielnego księztwa. Tu Ziemowit, starszy książę całego Mazowsza, w r. 1377, pierwotne prawa Mazowieckie, -zachowane tylko ustnem podaniem, spisać rozkazał, nadał im sankcyją prawną, zniósłszy wszystkie inne. Arcybiskupi Gnieźnieńscy za nadane sobie księztwo Łowickie, corocznie grzywnę złota, dla uznania najwyższej zwierzchności książąt Mazowieckich, do skarbcu tutejszego składali. Uwolnił się od te, daniny w roku 1463 Kazimierz IV jako zwierzchni pan Mazowsza. Król ten po śmierci księcia Władysława, ziemię Sochaczewską wcielił do Korony, a Sochaczew otrzymał starostę grodowego i kasztelana mniejszego. Ża Zygmunta Starego miasto to należało do znakomitych w Koronie. Samych cechów rzemieślniczych liczono 22, rai. dzy temi złotnicy, szpadownicy, nożownicy i w. i., była tu i fabryka dywanów. Lustracya w r. 1599 podaje domów 401. Dziś należy do pomniejszych miast porządnie zabudowanych i schludnych, na drodze bitej. Kościół Dominikanów fundowany w r. 1244 przez Ziemowita księcia Mazowieckiego i kościół z klasztorem niegdyś dominikanek, są ozdobą tego grodu. Ruiny zamku nad Bzurą, który zamieszkiwali panujący książęta, jeszcze są widoczne. W końcu XVI wieku zaniedbany niszczał, dziś rozkładu jego wewnętrznego trudno rozpoznać.

Sochocin albo Sąchocin, przez Jana księcia Mazowieckiego osada wiejska w r. 1385, w miasto zamieniona. Za Zygmunta III miasteczko w dawnem województwie Mazowieckiem położone (dzisiejszej gubernii Płockiej) w ziemi Ciechanowskiej, należało do dóbr stołu królewskiego, następnie do starostwa pomniejszego.

Sochy, w wielu okolicach taką nazwę dają słupom z poprzecznim drążkiem, służący do wyciągania wody ze studni, które nazywają także Zóra-wiem (ob.).

Sochy, w dawnej polszczyźnie, nazywano rodzaj na prędce postawionej szubienicy: t. j. w bijano dwa drągi w ziemie, trzeci je łączył położony na ich wierzchach. Zwano je także jarzmem. Przepędzenie pod niemi było najobel-żywszą karą i zniewagą. Tłomacze historyków rzymskich, przywodząc ustęp jak Samnitowie pobili Rzymian, piszą, że ich przez żelżywe sochy przeganiali.    K. Wl. W.

Socyjalizm, Socyjaliści. Wyraz socyjalizm określa ogół zebranych w system zasad i nauk, dążących do uchylenia rażących sprzeczności, istniejących w obecnym stanie społeczeństwa, przez wprowadzenie powszechnego, na nowym podziale posiadłości, pracy i zarobkowania opartego porządku społecznego i zabezpieczenie w ten sposób wszystkim warstwom towarzyskim, mianowicie też klassom nieuposażonym, ustalonego dobrobytu, w ogólnym wzniosłym rozwoju ludzkość., Wielka doniosłość socyjalizmu głównie na tern polega, że nadał popęd do systematycznego zgłębienia społeczeństwa, a przeto przysposo-