page0790

788

Sacramento — Sad

Portugalczyków, była ustawicznie kością niezgody między temiż a Hiszpanami. Ci ostatni wziąwszy je w r. 1778, byli jego panami aż do czasu wyswobodzenia się Ameryki południowej. W rękach portugalskich, kwitło ono handlem przemytniczym z Buenos-Ayres; dziś zaś podupadło.

SacranUS (Jan, ob. z Oświecima Jań)._r

SacrobOSCO (Jan z Halifax), sławny w Średnich Wiekach matematyk i astronom, zmarły w r. 1856, uczył przez wiele lat w uniwersytecie paryzkim. Pisał arytmetykę wierszami dla łatwiejszego spamiętania i dzieło o sferze, które aż do XVI wieku służyło do nauki młodych. Cecchi d’Ascolo spalony we Flo-rencyi 1388 r. i Capuani z Manfredonii, bonoński professor, pisali kommentarze nad jego sferą. Dzieło to pierwszy raz drukowane było w Ferrarze 1478 r. W Krakowie według niej długo nauczano, objaśniali go w osobnych wypraco-waniach Jan z Głogowy (ob.), Mateusz z Szamotuł (ob.) i inni. Nadto oba wyżej wspomniane dzieła Sacrobosco, były kilkakrotnie bez kommentarzy przedrukowywane w Krakowie, jako elementarne; tak jego Algoritmus, u Hallera 1509 r., Unglera 1588 i 1584, iSphera, tamże, 1506, 13, 18, 88 it. d. F. M. S.

Sacy (Antoni Izaak Silvestre, baron de), znakomity oryjentalista, ur. 1758 r. w Paryżu. Zostawszy 1781 r. radzcą urzędu mennicznego i w kilka lat później członkiem akademii nadpisów, podczas terroryzmu zaś członkiem instytutu, osiadł na wsi i przeczekał tu czasy najburzliwsze. Roku 1808 mianowany był professorem języka perskiego w College de France^ po upadku Napoleona cenzorem, rektorem uniwersytetu paryzkiego, konserwatorem rękopismów w biblijo-tece królewskiej i parem Francyi; umarł r. 1838. Jako professor, czynny był do ostatniej chwili życia i wykształcił licznych uczniów, którzy z zapałem doń byli przywiązani. Z pism jego najcelniejsze są: Grammaire arabe (8 tomy, 1831 r.); Chrestomathie arabe (3 tomy; 1886); AnUąuites de la Perse (1797); Prmcipes de la Grammaire generale (1815 r.), liczne oraz edycyje i przekłady pisarzy arabskich i perskich, mnóstwo także recenzyj i innych artykułów ulotnych. — Sacy (Silvestre de), syn poprzedzającego, publicysta francuzki, urodzony 1795 r. w Paryżu, kończył nauki prawne, potem zaś zwTÓcił się do literatury i wystąpił po raz pierwszy w Journal des Debats, którego bez przerwy był jednym z najczynniejszych współpracownikiem. Styl jego przypomina najcelniejszych prozaików francuzkich.    F. //. L.

SaCZChary, miasteczko w powiecie Szaropańskim, gubemii Kutaiskiej (w kraju Kaukezkim). Ludność jego wynosi 900 przeszło głów płci obojga (w r. 1863).    J. Sa...

Sad, jestto pewna powierzchnia gruntu ogrodzona i drzewami oraz krzewami owocowemi zasadzona. Wybór stosowny miejsca na sad, bardzo jest rzeczą ważną, bo od tego zależy przyszłe sadu powodzenie i mniejsza lub większa z niego korzyść. W sadzie najgłówniejszą jest rzeczą grunt dobry, ktury jeźli mimo korzystnego położenia odnośnie do strony świata i zasłonienia od szkodliwych wiatrów, jest nieodpowiednim, powinniśmy go najprzód poprawić i zdatnym na sad uczynić. Poprawienie gruntu pod sad odbywa się przez przekopanie go, ugnojenie i wyniszczenie chwastów, a co się nazywa regulówką-Jeśli dolna warstwa gruntu jest niestosowną dla sadu, jeśli zawiera szczery piasek, żwir lub kamienie, dobrzeby było nawieść całą przestrzeń ziemią ogrodową, albo przynajmniej tylko te miejsca, w które się ma sadzić drzewa i krzewy owocowe. W tym celu każdy dół na drzewko wybrany, rozszerza się i pogłębia znaczniej, czarną ziemią ogrodową do połowy wypełnia i dopiero w tak przygotowany, drzewko wsadza, przysypując jego korzenie takąż samą

t