page0802

794

Sokół

części przesiedl ją w gęstych lasach, a na łowy w otwarte okolice wylatują; inne zaś trzymają się w otwartych równinach. Największa liczba gnieździ się na drzewach w gniazdach obszernych, z gałęzi słanych, lecz wiele jest i gnieżdżących się na ziemi i ścielących gniazda z trawy suchej lub trzciny; niektóre gatunki przedstawiają rozmaitość i niestałość zastosowaną do miejscowości, Jaj liczba zmienna w różnych ich skupieniach od i do 8, po wjększej części są one gruboskorupne, białe, ceglasto lub rdzawo upstrzone. Rozmieszczone są na całej kuli ziemskiej. Skupienie to rozmaitym podziałom i grupowaniom uległo, i w kaźdem prawie dziele, z powodu nadzwyczajnej różnorodności cech, pewne pod tym względem napotyka się różnice. Temminck przyjąwszy rodzaj Linneuszoski, podzielił go na ośm następujących podrodzajów: 1) Sokoły właściwe (Falcones) z krajcami szczęki górnej w jeden lub dwa wydatne zęby wykrojonemi. 2) Orły (Aqui!ae) z dziobem od nasady prostym w końcu nagle zgiętym; nogami o skoku krótkim lub mało od palca środkowego dłuższym i po-tężnemi, mocno krzywemi pazurami. 3) Jastrzębie QAstures) ze skokiem znacznie dłuższym od palca środkowego; królkiemi tępemi skrzydłami, z czwartą lotką najdłuższą, 4} Błotniaki (Circi) o skoku długim i szczupłym; skrzydłach długich, z 3-cią lub 4-tą lotką najdłuższą, i twarzą jak u sów obwódką z odmiennych piórek otoczoną. 5) Myszołowy (Buteones) ze skrzydłami długiemi i szerokiemi, nogami krótkopalcowemi. 6) Karąkary (Caracarae), z twarzą nagą w pewnym stopniu, dziobem ścieśnionym ze słabemi wycięciami lub gład-kiemi krajcami. 7) Kobuzy £Cymindis), o skokach silnych, szczęce długim mocno zgiętym hakiem zakończonej. 8) Kanie (d/Z/i)/), z twarzą opierzoną, krótkiem. nogami, bardzo długiemi i szerokiemi skrzydłami. Taki podział jest bardzo niedogodny, wiele bowiem gatunków a mianowicie exotycznych nie da się w powyższych podrodzajach pomieścić; dla tego też mało się go trzymano i daleko większe rozdrobnienie powprowadzano. Każdy z tych podrodzai jest uważany obecnie za rodzinę, jeżeli się na więcej ich nie rozpadł, obejmującą daleko drobniejsze rodzaje. Skupienie to jest dość obficie w naszych stronach reprezentowane, a mianowicie z sokołów właściw-ych znajdują się następujące: 1) Falco peregrinus L., z wierzchu popielaty, śniado-pręgowany, z czarną główką i szerokim wąsem na policzku; od spodu białawy, z brzuchem ciemno-falowanym. 9) Raróg {F. laniarius L.), z brunatnym wierzchem, płowym spodem brunatno-płomykowanym. 3) Kobuz (Fmbbuteo L.), o wiele mniejszy od dwóch poprzedzających, z wierzchu śniado-popielaty, z blado-pło-wym lub białawym spodem śniado-płomykowanym, 4) Drzemlik (F. aesalon) b., mniejszy od kobuza, z krótkiemi skrzydłami, z płaszczem u samca popielatym, spodem białym lub rudawym drobno-śniado-płomykowanym: samica z wierzchu brunatna, od spodu płowa z grubszemi brunatnemi płomykami. 5) Pustułka (Tinnuncutus alaudarius Bp.,) samiec z wierzchu ceglasty z czarnemi plamami, od spodu płowy brunatno-płomyczkowany, głow^ra i ogon popielate, ten ostatni czarno w końcu przepasany. 6) Pustułeczka ( T. ceuchris Bp.) mniejsza od poprzedzającej, u samca grzbiet bez plamek, popielate nadlotki; samica podobna jak w poprzedzającym gatunku, lecz pazury w obu płciach są białe. 7) Kobczyk (Erythropus vespertinus Brehm.) z nogami i woskówką pąsowemi, samic popielaty, samica z wierzchu popielata, śniado-pręgowana, na głowie i spodzie rudawa. Z orłów: 8) Orzeł przedni (Aąidln chryzaetos Poll.) wielki, z nogami po palce upierzonemi 9) Orlik (Aguila naevia Briss.) o wiele mniejszy, ciemno-brunatny z jaśniejszą głową. 10) Orzeł włochaty {Aąuila pennata Ouv.) najmniejszy, z ogonem w końcu równo przyciętym i charakterystyczną bia-