page0887

879

Samolubstwo — Samo-Sierra

żądzą z natury jest samolubną, a człowiek wtenczas tylko staje nad samolub-stwem, jeżeli żądze swojo i pragnienie zaspokojenia ich poddaje pod wyższą krytykę rozumu.    F. H. L.

Samopał, właściwie gatunek dawnej ręcznej strzelby. Kozacy broń swą ręczną, samopałami nazywali. W języku łowieckim samopał, albo samostrzał, oznacza strzelbę nabitą z odwiedzionym kurkiem, osadzoną na słupkach pod przykryciem, w miejscu gdzie się zwierz dobrze wnęcił. Jest ona tak wycelowana, aby strzał wpół zwierza trafił, gdy po za przynętę ruszy, do której sznurek ciągnący się od cyngla jest przywiązany, lub gdy się tylko sznurka dotknie przechodząc koło przynęty.    K. Wl. W

SamOS, bogata i słynna w starożytności wyspa, nad wybrzeżem Jońskiem w Azyi mniejszej, wprost Efezu położona, należy dziś pod nazwiskiem Samo czyli Susam-Adassi do posiadłości tureckich, rozległość jej wynosi 8*/% mil kw.; dostarcza obficie owoców południowych, bawełny, jedwabiu, miodu, wosku, wina i marmuru. Wyspa ta już od Y^TI wieku przed Chr., mianowicie pod panowaniem Polykratesa, osiągnęła wielkie znaczenie, przez swe floty rozwijające niezwykłą czynność, bądź w popieraniu handlu, bądź w obronie jej granic i bezpieczeństwa. Lecz już od czasu nieprzyjacielskiego starcia Grecyi z Macedoniją, dobrobyt i pomyślność jej zaczęły się chylić do upadku, jakkolwiek utrzymywała się jeszcze w niezależności swych ustaw republikańskich, których ostatnie ślady zostały zniesione pod Wespazyjanem w 70 roku po Chr. W starożytności wyspa ta słynęła jako ojczyzna Pitagorasa i jako siedlisko oddzielnej szkoły sztuki architektonicznej, wytwornością się odznaczającej. Osobliwy gatunek gliny tam się znajdujący wpłynął na rozwój przemysłu garncarskiego, a naczynia z Samos (vasa sarnia) były wysoko cenione. Pomiędzy bóstwami czczono tu najwięcej Herę (Julio), jako boginię opiekującą się wyspą; wspaniała jej świątynia nazwana Heraeum wznosiła się w mieście Samos, a szczątk. jej dotąd istnieją. W Średnich Wiekach wyspa Samos przechodziła kolejno pod panowanie Arabów, Wenecyi, Genui i Turcyi. W nowszych czasach przez napływ wychodźców z Natolii, Ipsary i innych miejscowości, ludności znacznie się pomnożyła, tak że liczba mieszkańców greckich wynosi przeszło 30,000. W początkach powstania greckiego w r. 1891, mieszkańcy wyspy Samos rzucili się z zapałem do broni i walczyli z bohaterską odwagą, jednakże w następstwie londyńskiego protokułu z r. 1830 zmuszeni byli uznać panowanie tureckie; lecz zupełna spokojność dopiero została przywróconą, w^r roku 1835, po ogłoszeniu ogólnej amnestyi i ustanowieniu namiestnika greckiej narodowości.

Samosata, starożytne miasto syryjskiej prowincyi Commagene, nad zachodnim brzegiem Eufratu położone, obecnie nazwane Seempsat, słynęło jako miejsce urodzenia Lucjana i Pawła z Samosata, którego zwolennicy nazywali się Samosatenjanami.

Samo-Sierra, słynne wąwozy w Hiszpanii na drodze z Arandy do Madrytu. W roku 1808 stanął cesarz Napoleon pod niemi, w ostatnich dniach Listopada. Rozległe pasmo zewsząd niedostępnych gór, nigdzie podobieństwa do przejścia nie zostawiło, jedna tylko droga za czasów Karola III zrobiona, na 8 do 10 łokci szeroka, wciskała się i wykręcała pomiędzy skałami, idąc zawsze coraz wyżej w górę. Wojsko hiszpańskie z 14,000 ludzi złożone, góry te i wąwozy obsadziło. Na każdym załomku drogi, ustawiono piętrami po cztery armaty: wzgórek zaś który przy wyjściu z wąwozu nad całą pozycyją panował, ośmią działami obwarowany został. Tak obronne naturą i sztuką