page0902

894

Sanchoniathon — Sandacz

część; do niej autor miat użyć najważniejszych dokumentów zachowanych po świątyniach. Grammatyk Herennius Philo z Byblos w Fenieyi, koło roku 100 przed Chrystusem przetłomaczył na język grecki historyję Sanchonia-thona, zkąd Porflryjusz czerpał swoje kosmogoniezne dowody przeciw chrysfcy-janizmowi. Euzebijusz biskup Cezarei korzystał z niej w celu zupełnie przeciwnym, i wyjął ztąd obszerny ustęp, składający cały rozdział w 1-szej księdze Preparacyi ewangelicznej. Sanchoniathon był znany tylko z tego wyjątku Euzebijusza. Nigdzie o nim nie masz wzmianki przed Philonem, a rzadko po nim. Dla tego też silnie powątpiewano nawet o istnieniu Sanchoniathona, i przypuszczano, że mniemane tłomaczenie Philona z Byblos było własnym jego utworem, który swoje dzieło umieścił pod opiekę zmyślonego nazwiska, które w fenickim języku znaczyło , przyjaciela prawdy.” Kwestyję tę żywo roztrząsali uczeni, między inneiai Dodwell i Fourmont, wszelako nic dowieśdź nie mogli ostatecznie ani za ani przeciw autentyczności księgi Sanchoniathona. Ułamek przytaczany przez Euzebijusza jest nie wielkiej wagi, pod względom kosmogonii, oraz teogonii. Orelli wydał go oddzielnie (Lipsk, 1826). Wydanie całkowite przekładu greckiego Sanchoniathona przez Philona z Byblos ogłosił roku 1836 w Bremen Wagenfeld (zmarły 26 Sierpnia 1846 r.), co jeszcze większą wzbudziło wątpliwość co do oryginału samegoż dzieła. Wagenfeld twierdził, że dostał fext grecki Philona od półkownika portugalskiego Pe-reisa, który go znalazł w klasztorze Santa-Maria w Merinhao, w Portugalii. Wagenfeld wydał obszerny wyjątek z przekładu greckiego, poprzedzony przedmową Grotefenda (Hanower, 1836). Potem ogłosił całkowity przekład grecki, obok z tłomaczeniem łacińskiem, pod tytułem Sanchoniathonis Historiarum Pkoenitiae Ubri noeem graece versi, (Bremen, 1837), poczem wkrótce nastąpił przekład na język niemiecki (Lubeka). Ale uznano wkrótce, że rzecz cała była inistyfikacyją Wagenfelda, który wezwany o złożenie rękopismu greckiego, zawsze tego odmawiał. Wszelako to szalbierstwo literackie wykazywało w autorze głęboką erudycyję i naukę. W tym przedmiocie pisali: Grotefend JJie Sanckuniathonische Sir eiffragę nach umgedruckten Brie jen gewurdigte_y (Ilannower, 1836); Schmit von Liibeck, Der neuentdeekte Sanchuniathon, (Altona, 1838).    L. R.

Sanctltum termin używany w dawuiem prawie polskićm na oznaczenie^ wyroków sejmu lub konfederacyi, które mają powagę.

Sancyt, wyraz dawnego prawa polskiego, z łacińskiego san tire, na wyznaczenie wyroków sejmów lub konfederacyi. Ztąd sancytowa komissyja, czyli wysadzona w tym celu delega cyja.    K. WŁ W.

Sand (George) pseudonim autorki francuzkiej Aurory Dudemnt, ob.

Sand (Karol), morderca Kotzebue’go, ur. 1795 r. w Wunsiedel, w Tubin— dze uczęszczał na wydział teologiczny, w 1815 r. przyjął udział w wojnie przeciwko Francyi i potem dalej prowadził nauki w Erlandze, następnie w Jenie. Sfanatyzow^any burszenszaftem, tajnym związkiem studentów niemieckich, któregoKotzebue (ob.), mieszkający w Mannheim był wielkim nieprzyjacielem, udał się do niego i przebił go sztyletem d. 9 Marca 1819 r. Dnia 20 Maja roku następnego został stracony. Ob. ciekawe dzieło: Actenauszuge aus dem Untersuchungsprocess iiber Sand, nebsl anderen Materialien zur Beurthei-lung desselben und August's eon Kotzebue (Lipsk, 1821).    F. Ii. L.

Sandacz. (Lucioperca Sandra Cur). Gatunek ryb z rodziny Okuniowa-łych, bardzo ceniony dla okazałości wzrostu, dla białości mięsa i jego smaku;, daje się on łatw o odróżnić od wszystkich naszych ryb krajowych nader wyrazi—