page0925

917

Srebro — Średni

tworu metal ten strąca się zapomocą miedzi metalicznej, przyczem siarczan miedzi czyli koperwas miedziany otrzymuje sie jako produkt poboczny. Użycie srebra >ako metalln, nie ulegającego zmianie w zetknięciu z powietrzem i wieloma ciałami codziennego użycia, nadto pięknej powierzchności, ’są wielorakie i powszechnie znane, llosc zaś srebra rocznie wydobywanego wynosi 2,781,290 funtów, z którego na Europę przypada 273,053, na Azyję 54,377, a na Amerykę 2,453,860 funtów. Srebro łączy się z tlenem, siarką, chlorem, jodem, bromem, fluorem. Wszystkie sole srebra pod wpływem światła czernieją; na czem polega użycie chlorku, jodku, bromku srebra w dagerrotypie (ob.) i azotanu srebra w fotografii i na wyrób atramentu wiecznego. Atrament ten składa się z dwóch płynów: jeden, którym miejsca do napisania zwilżają się, jest roztw orem węglanu sody w wodzie; drugi zaś, którym się pisze, składa się z gummy, azotanu srebra i wody destyllowanej. Saletran srebra który najłatwiej jest otrzymać przez rozpuszczenie czystego srebra w kwasie azotnym, daje tak zwany kamień piekielny (lapis infornalis, argentum nitricum fusum, Caustvcum lunare). Otrzymuje się on z azotanu srebra krysfallicznego przez stopienie i odlanie tego ostatniego w formach w postaci laseczek, które się utrzymuje w naczyniach zabezpieczających je od działania światła Kamień piekielny jest koloru białego lub popielatego, działa niszcząco na tkanki organiczne, z której to przyczyny znajduje on częste zastosowanie w^r chirurgii i medycynie. Rozpuszczony w wodzie, bywa, chociaż rzadko, zadawany wewnątrz w cpilepsyi, przyczem zachodzi ta niedogodność, że skóra w miejscach szczególniej wystawionych na działanie światła, czernieje. Używają go także do farbowania włosów i znaczenia bielizny. W pierwszym celu pewną ilość jego wodnego roztworu rozcierają z fłustoecią i małą ilością wapna gaszonego i otrzymują tym sposobem rodzaj pomady. Do znaczenia bielizny używają atramentu wiecznego, o którym wyżej mówiono. Kamień piekielny skórę barwi czerwonawo i plamy ztąd powstałe umywają się przez obmycie miejsc niemi pokrytych stężonym roztworem jodku potassu.

Srebro nowe albo noecotne, ob. Argentan.

Srebro piorunujące. Rozkładając roztwór azotanu srebra potażem gryzącym, otrzymuje się osad jasno brunatny tlenku srebra widnego, który wodę swoją traci w próżni albo pod wpływem umiarkowanego ciepła i przedstawia proszek ciemno oliwkowego koloru; takim sposobem otrzymany tlenek srebra rozpuszcza się w amonijaku i z roztworu tego po odparowaniu otrzymuje się proszek czarny, który w skutek mocnego uderzenia albo lekkiego podwyższenia temperatury, gwałtownie wybucha i zowie sie srebrem piorunującem; skład jego dotąd nie został dokładnie oznaczony.

Srebrogłów, złotogłów, materyja z srebrnych lub złotych nitek, za czasów Zygmunta III w^r modzie będąca. Narzeczony robił swej bogdance dar weselny ze srebrogłowu lub zlotogłowui, na suknie lub odziewkę, którą futrem kosztowniejszem podbijano.    K. Ul W.

Średni, w matematyce. Wyrazami średniemi proporcyi nazywają się jej wyrazy drugi i trzeci. Średnia arytmetyczna dwóch lub więcej liczb, nazywa się liczba otrzymana z podzielenia summy tychże liczb przez ich liczbę. Średnią geometryczną dwóch liczb, nazywa się pierwiastek kwadratowy z iloczynu tychże liczb. Nakoniec średnią harmoniczną dwóch liczb jest iloraz wynikający z podzielenia podwójnego iloczynu tychże liczb przez ich summę. I tak, dwóch liczb 4 i 9, średnią arytmetyczną jest 6y_a, średnią geometryczną 6, średnią