Sponsorzy2S901

50 L

sino, jak się walni jeszcze w pisowni, w składni, w doborze nawet wyrazów i ich szyku. Kronika świata, , jest pićrwszóm w swoim rodzaju dziełem po polsku, a jakkolwiek jest ona zbieraniną i streszczeniom innych, często bez krytyki użytych, wszelako przebija się w niój i samodzielność autora, i śmiałość, i duch czasu wieje. Uważając ją ze stanowiska historyi, jaką była sztuka pisania dziejów w owym wieku w Europie, wszelkie niedostatki mniej będą uderzającymi, i nasz Bielski nie najpośledniejsze między wielu innemi miejsce znajdzie. Jeżeli jeszcze zważymy, iż historya wtedy dopiero poczynała się wydobywać z ciasnych ramek średniowiecznych la-topisarzy, kronikarz więc polski ma wady swego wieku, ale od postępu czasu nie ućhyla się: ztąd wybór jego źródeł lubo wszystkim stronnictwom nie dogadzał, wszelako był nowym i najlepszym, za jnkie wtedy w ogóle uczeni uważali. Oceniając ją na teraźniejszą wartość historyczną, nie zaleca się ta kronika ani gruntownością, ani nie jest wolna od przesądów, bajek, i dziwotworczych fałszów, chociaż zdaje się, i* autor pojmował, i czuł prawdziwego ducha historyi, jak o tein najlepiej, we wszystkich jego przemowach przekonać się można (

Sprawa rycerska, uważana jako techniczne dzieło nie ma sobie równego z tamtego wieku. Znać w nim ukształconego żołnierza, który z historycznego stanowiska na sztukę wojowania zapatrywać się umiał. Opisawszy dokładnie sprawy rycerskie, rzymskie i greckie, przystąpił do opisu sposobu wojowania Polaków, podał wiadomość o stopniu strategii najbliższych sąsiednich narodów, baczną uwagę zwracając, na ulepszenie siecznej i palnej broni polskiej. Słowem co tylko godnego było w zawodzie rycerskim, czy w czasie spokoju, czy w czasie wojny, tak w użyciu szyku do boju w polu, jako obrony zamków, i użycia fortelów, wszystko objął i poduł w tem dziele Bielski, znając się sam na sprawie rycerskiej dokładnie, jako towarzysz broni sławnego Jana Tarnowskiego hetmana, jako żołnierz z wy ciężkich chorągwi zpod Oberlyna.

Kronika Polska (²) nietylko jako pićrwsza w naszym jeżyku, nie jako wielki materyał, zachowa imię Bielskiego zawsze w pamięci. Poemata jego Sejm niewieści, Rozmowa nowych proroków daje nam mnóstwo szczegółów do obrazów życia domowego naszych przodków. We wszystkich zaś pismach taki nam język pełen prostoty, jasności, pełen życia zostawił, że dla mowy polskiej, nic pożyte położył zasługi.

(■) F. M. Sobieszczański.

(Jj Wspomniany jut nieraz p. F. M. Sobioszczaćski w uczonćj rozprawie (Album Literackie T. 2) dowodzi, że Kronika polska Harcina Bielskiego nie jest jego, ale syna Joachima pracą. Wiele przekonywających dowodów w tym cJu zebrał, które to mniemanie wspierają. Zanim przedmiot ten ostatecznie rozsądzonym zostanie, muszą dodać uwagę, że w takim przypadku, i Sejm niaoieici, i Rccmona prorokiń byłyby utworem Joachima, a nie Marcina, bo obadwa poemata ścisły mają związek z kroniką polską.

^Lfv. $P.