tpn 1 22480301

I>K JOZEF SIKMIKADZK1 : GEOLOGIA ZIKM PdMKItH 93

mucronata, bez krzemieni, która pokrywa cały obszar północno zachodniego Wołynia (Dubno, Równo, Brody, Radziwiłłów), tworzy dno błot poleskich i podłoże znacznej części Litwy w powiatach: Słonimskim, wołkowyskim, nowogródzkim, białostockim, aż po Kowno i Tylżę. Warstwy te odpowiadają poziomowo z Marsupites ornatyS i Grania parisienais

Opoka. Wyższe ogniwo, zwane opoką, składa się z szarych margli w⁷apnistych, zawierających wielkie głowonogi, jak Bacnlitcs Knorri, Scaphites U inodoms, Scaphites tridens, Belemnitella mu ero-nata, dalej Ananchytes ovutus, Gryphaea resicularis, Terebratula carnea. Jest to najpospolitszy u nas typ utworu kredowego w Lubelskiem, Galicyi, Miechow^skiem, Radomskiem i Łęczyckiem.

Opoka lwowska. Najmłodszy poziom »opoki«, zwany kredą lwowską w Galicyi, a »opoką urzędowską« w⁷ Lubelskiem, odpowiada wiekiem swoim piętru Maestrichtien i odznacza się obfitością głowonoga Scaphites constrictus i Buculites rertebralis. Utwór ten tworzy dość wąski pas w Lubelskiem (pow. zamojski; i w Galicyi (okolice Lwowa aż po Stanisławów⁷ na południe).

Z wyjątkiem utworu cenomańskiego, który zazwyczaj w pobliżu wypiętrzeń pasmowych jest również z poziomego położenia wydźu igniętym i niezgodnie przykrytym przez opokę senońską, utwory górno-kredow⁷e w Polsce leżą prawie zupełnie poziomo, i tylko bardzo ścisłe porównanie fauny kopalnej znacznej liczby odkrywek dozwala stwierdzić, iż mimo pozornie poziomego uwarstwiania, kreda polska jest również wypiętrzoną w⁷ kilka długich, płaskich garbów antyklinalnych, idących z PdW. na PnZ., mniej więcej rów⁷nolegle do kierunku rozciągłości wszystkich wypiętrzeń mezozoicznych w Polsce od podnóża Sudetów śląskich aż w głąb Litwy.

Tektonika górnej kredy. Wypiętrzenia takie wśród kredy spostrzeżono na przestrzeni między Złoczowem i Puławami, dalej trzy płaskie, równoległe do poprzedniego, garby kredowe przechodzą od Wołynia ku Bałtykowi przez Litw^rę, zaznaczając się na powierzchni szeregiem odsłonięć białej kredy turońskiej z czarnemi krzemieniami, gdy przerwy pomiędzy temi pasmami wypełniły utwmry paleogenu. Wypiętrzenia te utworów górno-kredowych w⁷ypadnie odnieść do następującej epoki eoceńskiej.

Paleogen w Lubelskiem. Z końcem epoki kredowej cały obszar ziem polskich wynurza się znowu z wody; — utworów dolno i środkowo eoceńskich na północ Karpat, Krymu i Kaukazu niema. Jedynie na samej granicy górnej kredy i eocenu wrzyna się od północnego zachodu wąska zatoka, sięgająca po Puławy i Nałęczów.

Formacye trzeciorzędowe. Przy końcu epoki eoceńskiej połu-