tpn 1 22487401

LUDOMIR SAWICKI! HYDROGRAFIA ZIKM POLSKICH 257

gdzie znajduje się załom spadku dolin między biegiem górnym bardziej stromym, a biegiem dolnym łagodniejszym. W taki sposób przyczyniają się do znacznego nawodnienia wiosennego błot: prawobo-czne dopływ*y Prypeci n. p. Styr, Horyń, Ubor, jak również karpackie dopływy Wisły (San) i Dniestru (Strwiąż, Bystrzyca).

§ 15. Osuszenie biot. Nadmiar wilgoci uniemożebnia uprawę roli, psuje i truje powietrze, w którem rozwijają się w pełni zarodki chorób zakaźnych; moczary niżu Polskiego są więc przyczyną przeróżnych epidemii i czasem znacznej degeneracyi mieszkańców.

Dlatego wszelkie prace około osuszania błot są doniosłego znaczenia dla szaty roślinnej, dla zdrowia mieszkańców i dla rozwoju kultury. Od 50 lat trwa praca nad osuszeniem mokradeł nizinnych i podgórskich. Chodzi zawsze o to, by przez kanalizacyę obniżyć poziom wody gruntowej, za czem idzie krok w krok osuszenie płatów między kanałami. Drugiem zadaniem tych robót jest nawodnienie części wyżej położonych podczas posuch. Dla bagien naddnie-strzańskich projektowano nawet namulenie.

Najdalej posunęły 'się te prace w błotach zaboru pruskiego i w błotach pińskich; tir założono już przeszło 3660 km kanałów*; skutek osuszenia wynika jasno z następujących liczb:

Powierzchnia przed kanalizacyą po kanalizacyi zdatna do uprawy 2,180.000 ha 5,256 000 ha

podmoknięta 6,540.000 ha 2,644.000 ha.

Chów bydła na rozległych osuszonych łąkach, pielęgnowanie i zużytkowanie lasów, spław drzewa kanałami, znacznie podniósł dobrobyt ludności; osuszanie błot wpłynęło też dodatnio przedewszyst-kiem na jej stan zdrowia.

Wzorem będzie dzieło melioracyi bagien naddniestrzańskich: po osuszeniu i przewietrzeniu powierzchownych warstw będą one nawodnione, namulone i równocześnie od powodzi chronione. Spodziewać się można, że przez peryodyczne wprowadzanie wód Strwiąża i Dniestru na powierzchnię błot, osadzi się tu w przeciągu 17 lat warstwa 10 cm żyznego mułu, zdatnego do uprawy.

Jeżeli błota leżą tak nisko, że wody nie mogą mieć dostatecznego spadku dla odpływu, Wtenczas stwarza się ten spadek sztucznie przez pompowanie i podnoszenie wody (nad Odrą i w* delcie Wisły).

§ 16. Biota karpackie. W Karpatach istnieją nieliczne i niewielkie moczary; jako największe przypominamy »pustacie« w kotlinie Nowego Targu z rozległymi borami w szerokich dolinach flu-

JEncyklopedya polska. 1.