tpn 1 22486801

LHDOMlR SAWICKI I HYDROGRAFIA ZIEM POLSKICH 251

Otóż pewną część pochłania zaraz roślinność dla zaspokojenia swych potrzeb życiowych. Ilość tych wód opadowych spotrzebowanych przez szatę roślinną, jest zmienną odpowiednio do intenzywności życia roślinnego, które u nas najsilniej się rozwija na późną wiosnę i w lecie, i odpowiednio do jakości szaty roślinnej, gdyż lasy o wiele więcej spotrzebowują wody od ról i łąk. Szczególnie wpływ lasów na pochłanianie wody deszczowej jest bardzo znaczny: jest to jeden z powodów, dlaczego lasy ważną odgrywają rolę w hydrologu.

§ 4. Parowanie. Inna część wody opadowej przechodzi też przez ciała roślinne, ale wnet zostaje wydaloną przez transpiracyę Znacznie większe ilości wody opadowej wyparowują wprost ze zroszo nej powierzchni lądu i zwierciadeł wód stojących i płynących. Wogóle parowanie z powierzchni naszego kraju jest bardzo znaczne; obra-chowano, że prawie % opadów pochodzą ze skroplenia wody wyparowującej na lądzie stałym (nie udało się dotychczas ocenić oddzielnie spotrzebowania wody przez szatę roślinną], a tylko 74 z morza. I parowanie nie jest jednostajne w przeciągu roku — waha się pod wpływ^rem warunków klimatycznych: zależy przedewszystkiem od suchości powietrza, więc pośrednio od jego ciepłoty, a dalej od siły wiatrów, które warstwy wilgocią nasycone odprowadzić mogą. Dlatego parowanie najsilniejsze jest w lecie (lipiec); na wschodzie (w dorzeczu Dniepru) istnieje oprócz głównego maximum parowania w lipcu jeszcze drugie w maju (ob. Tablica I. i Rys. 1.). Wahania parowania są znaczniejsze od wahań opadów lub ciepłoty; maxi-murn parowania jest w Krakowie 7 razy większe od minimum, ma-ximum opadów tylko 5 razy.

Silne letnie parowanie jest przyczyną, że w przebiegu rocznych wodostanów rzek polskich opadom letnim wyjątkowo tylko odpowiada wysoki stan wody. Za to zimowy stan wody jest mimo minimalnych wtenczas opadów niezwykle wysoki z powodu małego stosunkowo parowania zimowego. Intenzywność parowania stoi dalej w związku z sze regiein czynników morfologicznych; wszystkie warunki, które wstrzymują odpływ nadziemny, jak np. małe spadki lub formy miedniczkowate, przedłużają czas, a zarazem i siłę parowania. Podobnie nieprzepu-szczalność gruntu lub jego gęsta szata roślinna utrudnia odpływ podziemny, a przeto potęguje parów ame.

Waźnem jest, że piasek szybko wodę pochłania, ale też umożliwia silne parow-anie; mała domieszka gliny zdolna jest wywołać stosunki odwrotne. W czasie 10 godzin przepuściła warstwna, składająca się z piasku    100    90    80    70    60    50    40    30    20    10    0%

i z gliny    0    10    20    30    40    50    60    70    80    90    100%

wody    135-07    35'85    9 74    P63    0'73    0-42    0 12    0-09    0D7    0 09    0'1G g