tpn 1 22487201

L.UDOMIR Sawicki: hydrografia /,ikm polskich 255

piasek), jest miękką; do niej trzeba zaliczyć całą prawie wodę gruntową niżu. Woda występująca z rozpuszczalnych wapieni jest natomiast twardą. Wody rozpuszczające inne pokłady, natrafiane po drodze, tworzą potem źródła mineralne, w które obfitują Karpaty [n. p. solanki (Truskawiec, Dolina, Borysław), siarczanki (Swoszowice, Lubień), bardzo liczne żelazne szczawy (Żegiestów, Krynica, Szczawnica) i t. d.].

§ 12. Woda do picia w Polsce. Woda gruntowa służy do zaopatrzenia miast i wogóle si&dzib ludzkich w wodę do picia. Też pod tym względem zasadniczo się różnią góry i niż w Polsce. Występowanie źródeł w górach umożebnia zaopatrzenie miast w wodę źródlaną zapomocą wodociągów (Zakopane i t. d.). Mimo to nawet w górach rzadko założono dotychczas wodociągi, ponieważ budowa wodociągów jest czasami bardzo kosztowna i trudna; nadto źródła karpackie nie są bardzo obfite, bo miąższość warstw przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych naprzemianległych jest zazwyczaj bardzo mała, a zatem każde źródło jest tylko odpływem małego zbiornika wody gruntowej. Wody karpackie są też tylko w górach wyższych chłodne i smaczne, na pogórzu jednak wogóle ciepłe, ponieważ tu dłuższy czas przez pokrywę zwietrzeliny przesiąkają, a na tej drodze silnie się ogrzewają i często zanieczyszczają. Dlatego wszystkie miasta pogórza karpackiego biorą wodę do picia nie z źródeł, lecz bezpośrednio z wody gruntowej, przedewszystkiem z aluwiów nadrzecznych. Kraków czerpie swoją wodę w licznych studniach, z głębokości 9—10 m w okolicy Bielan i sprowadza ją do miasta wodociągiem o długości 6'2 km. Lwów otrzymuje wodę przefiltrowaną już w piasku dyluwialnym i lotnym z okolicy Janowa wodociągiem o długości 34'7 km. Inne większe miasta galicyjskie czerpią wodę studniami otwartemi wprost z podłoża miasta. Jest to sposób niezdrowy i niebezpieczny wobec łatwości zanieczyszczenia studzien płytkich i z wobec wielkiego braku wody podczas posuch. Lwów o tyle szczęśliwie obrał źródło swojej wody do picia, że też w czasach posuch wodociągi zasilane bywają wodą stawów Janowskich. Atoli niema z reguły w górach obawy, by w czasie niskiego stanu w⁷ód gruntowych woda rzeczna wpływała do wód gruntowych, bo naw^ret w pogórzu powierzchnia wody gruntowej zawrze ma silny spadek ku rzece; następuje to jedynie w tym w^xypadku, jeżeli się z aluwiów zanadto szybko i silnie pompuje.

W nieco odmienny sposób muszą się miasta na niżu zaopatrywać we wodę: stosownie do istnienia kilku piąter wmdy gruntowej (§ 6), należy wybrać najodpowiedniejszą warstwę. Na całym niżu, zaskórna, wierzchnia warstwa wody gruntowej nie nadaje się do picia z powodu zawartości połączeń żelazowych, a czasem też siar-czanych, i z powodu wielkiej domieszki rozkładających się lub ży-