tpn 1 22484201

130 gkoghafja fizyczna zikm polskich

więcej z północnego zachodu ku połudu. wschodowi. Żyły te okazują różną, niekiedy znaczną miąższość, a zawartość ich składa się z startego materyału skał sąsiednich, łupków i piaskowców, przesyconego mniej lub więcej ziemistym woskiem, obok płatów, gniazd i żyłek czystego wosku, gromadzących się zazwyczaj w stropie, rzadziej w spągu szczeliny żylnej. Ten przesycony woskiem starty materyał skalny, czyli t. z w. lep, stanowi główną masę górniczego urobku i zawiera przeciętnie 0 85°/₀ wosku. Zawartość ta waha się od 0 03°/, w napozór jałowych lepach, aż do 7% ^w bardzo bogatych. Z tego lepu uzyskuje się wosk za pomocą wygrzewania, w bogatszych wygotowywania w obszernych kotłach.

Tak skład chemiczny, jak i występowanie wosku wskazuje na związek jego z olejem skalnym. Że związek ten jest genetycznym i że wosk jest naturalnym produktem oleju skalnego bogatego w parafinę, wykazały dowodnie roboty górnicze w Borysławiu. Na szczelinach woskonośnych częstokroć występuje olej skalny i gazy, tworzące bełkotki. Wiercenia za olejem skalnym wykazują, że wielkie wybuchy ropy pochodzą ze szczelin, których przebieg niejednokrotnie da się śledzić aż do górnych woskonośnych partyi. Uważać należy zatem wosk ziemny za produkt przemiany parafinę zawierającego oleju skalnego w szczelinach pokładów, któremi tenże olej w ciągu długich okresów wydostawał się, party gazami na powierzchnię ziemi pod wpływem niewyjaśnionych bliżej czynników. Szczeliny te źylne bliżej powierzchni ziemi są liczniejsze i bogatsze w wosk, ten ostatni w wyższych poziomach kopalni był również twardszy. Zmniejszanie się ilości żył woskowych w głąb stwierdziły również liczne w Borysławiu wiercenia, wykaznjąc większą ich ilość w głębokości mniej więcej 400 m., poniżej tej głębokości żyły woskonośne są rzadsze, ale sięgają one do 800 m.

Początek górnictwa woskowego sięga r. 1860. Wprawdzie już w początku 19. stulecia, od r. 1810 datują najdawniejsze uprawnienia do eksploatacyi oleju skalnego w Borysławiu, ale w pieni szych latach nie miały one większego znaczenia i olej ten po niefortunnych próbach destylacyi służył głównie na smary i dopiero od r 1854 datuje się użycie go na cele oświetlania. W latach czterdziestych istniało już jednak w Borysławiu przeszło 20 płytkich 10 12 m. głębokich stu

dzien, z których olej skalny czerpano. Od r. 1854 rozwija się zyw^rszy ruch wyłącznie za olejem skalnym - napotkane przy kopaniu studni partye ozokerytu wyrzucano na hałdy.

Dopiero w r. 1862 wynaleziono sposób przerabiania ozokerytu na parafinę, i od tego czasu datuje się ożywienie ruchu kopalnianego,