91
dzie. Cztery królowe wprowadziły cbrześcijanizm na zachodzie: Klotylda, zona Klodoweusza; Inugonda, małżonka Ss° Hermenegil-da, i Teodeliuda zona Agilulfa; Berta, żona Etelreda przyczyniła się również do nawrócenia anglików- Około tegoż czasu Dąbrówka siostra księcia czeskiego oddając rękę Mieczysławowi księciu polskiemu, zachęciła go do przyjęcia religii chrześcijańskiej; takimże sposobem przyjęli religiją chrześcijańską Bulgarowie, a wreszcie Gizela, siostra cesarza Henryka II, spowodowała swego męża króla węgierskiego do przejścia na religiją chrześcijańską r. 1001. Wszak to cesarzowe Irena, wdowa po Leonie IV, i Teodora, wdowa Teofila, przywróciły w Konstantynopolu cześć obrazom, którą znieśli byli obrazoburcy; księżna Wallii popierała w Anglii odszczepień-stwo Wiklefa i t. d. Mahomet zaprowadzając swoję nową religiją, najgorliwszą miał prozelitkę w swej żonie Kadyszy.
Większa część opętanych zdarza się między kobietami macinnicę cierpiącemi; dawni Gallowie i Germanowie, sądząc że takie kobiety były natchnione, uciekali się do nich po radę. W rzeczy samej kobiety to bywają wróżkami, wyroczniami, a niegdyś czarownicami i t. d. Im słabsze jest ciało, tern silniejsza i czynniejsza bywa wyobraźnia. Kobiety poddane są z natury pod wpływ mężczyzn, a ponieważ słabsza jest ich siła moralna, łatwo więc ulegają; dla tego to więcej podlegają zabobonom, bardziej są łatwowierne i lękliwe, podobuie jak dzieci i starcy i wszystkie osoby słabej konsty-tucyi. Mężczyzua winien swoję moc sile fizycznej; dla tego to w najdzieluiejszćj sile wieku człowiek najmniej podlega zabobonom i przesądom, 1 najtrudniej jest w tedy zniewolić jego wiarę.
Uważamy że ludzie najśmielsze objawiający zdania i ci których posądzają o bezbożność, są właśnie temperantu żółciowego; ale nie było kobiety ateusza. Fanatyzm niemal wrodzony jest ludziom silnej konslytucyi, jakiemi są Turcy, Tatarzy i t. p.; dla tego też religiją mahometańska dla nich jest bardzo stosowna. Surowe myśli i zdania łatwo się rodzą w surowych ciałach, a zaś łagodne myśli pochodzą z łagodnych charakterów; a więc nie tak zwykle widzimy rzeczy jak je utworzyła natura, ale tak jak je nasze organy widzieć nam dozwalają: za młodu wszystko się nam dobrem zdaje; wszystko zaś okazuje się nam złe gdy się zestarzejemy:
k