0238

Koło południa meldowałem się u kmdr Frankowskiego. Po wysłuchaniu mego raportu komandor przyznał mi rację i zwrócił się telefonicznie do mjr Wiśniewskiego w sprawie uzgodnienia nowych pozycji oddziału. Interwencja była już spóźniona. Właśnie nadszedł meldunek do dowództwa baonu KOP, że oddział z Wielkiej Wsi wycofuje się do Chałup.

Wkrótce po moim wyjeździe Niemcy rozpoczęli natarcie, wspomagane zmasowanym ogniem moździerzy i wsparte przez nalot samolotów. Straciwszy dwudziestu kilku zabitych, oddział nie wytrzymał natarcia i wycofał się w rozsypce do Chałup. Tam pozostał do 2 października, to jest do dnia kapitulacji Helu ¹.    ¹

Komandor Frankowski nie kazał mi już wracać do rozbitego oddziału, lecz objąć dowództwo odcinka przeciwdesantowego Jastarnia—Jurata, obsadzonego przez pozostałą część załogi Morskiego Dywizjonu Lotniczego, przeważnie pilotów i mechaników ze zniszczonych przez Niemców samolotów. Oddział liczył około 120 ludzi. Oprócz mnie było jeszcze w oddziale 2 oficerów M.D.Lot.: por. Kraszewski i por. Szczęsny.

W porównaniu z moją sytuacją w Wielkiej Wsi, na odcinku przeciwdesantowym panował spokój. Stanowiska obronne były wykopane wzdłuż plaży na skraju lasu i uzbrojone przeważnie w karabiny maszynowe lotnicze, zdjęte z .rozbitych przez Niemców samolotów. Na stanowiskach znajdowały się stałe czujki, reszta oddziału była zakwaterowana w pobliskich zabudowaniach tak, że w razie alarmu mogła się prawie natychmiast zjawić na wyznaczonych sobie punktach obrony [...]

Wobec beznadziejności sytuacji na Helu po poddaniu się Oksywia oraz mając na uwadze to, że na Helu był nadmiar oficerów w stosunku do ilości szeregowych i wielu z nich było właściwie bez przydziału, kmdr ppor. Szalewicz zwrócił się do kontradm. Unruga z prośbą, by zezwolił na próbę ucieczki z Helu oficerom i podoficerom z personelu latającego. Ucieczkę chcieliśmy zorganizować do Szwecji, na dwóch małych prywatnych ślizgowcach, które stały na przystani w Juracie. Ze Szwecji mieliśmy się dostać do Anglii lub Francji, do formujących Się tam armii. Kontradm. Unrug na ucieczkę nie zezwolił, mówiąc, że tylko szczury uciekają z tonącego okrętu.

Nie przypominam sobie jakichś godnych uwagi wydarzeń z okresu między 22 września a 1 października. Dnie przechodziły jednostajnie na zmianach wart i czujek i na kontrolach linii obrony. Wszyscy byliśmy przygnębieni sytuacją w kraju, a już najbardziej przykrą była wiadomość

0    kapitulacji Warszawy.

Po południu 1 października ogłoszono przez głośniki, że Hel kapituluje

1    że drugiego rano wkroczą oddziały niemieckie. Oficerowie otrzymali „wolny manewr”, niestety na ucieczkę wtedy było już za późno. Stan morza nie pozwalał na użycie małych ślizgowców. Tych, którzy uciekali

208

1

Stwierdzenie nie jest ścisłe, gdyż oddziały polskie zmuszone zostały 30 września do wycofania się z pozycji pod Chałupami w kierunku Kuźnicy.