0023

98 STRUKTURA GRUPY SPOŁECZNEJ

społeczne w grupie, jak zapewnia się łączność między nimi, jak komunikują się ze sobą wykonawcy tych ról społecznych, jakie można wyróżnić systemy - modele łączności praktykowane w różnych rodzajach grup społecznych.

Z socjologicznego punktu widzenia komunikacja polega na przekazywaniu informacji między uczestnikami życia społecznego, a dokonuje się za pomocą języka i różnych znaków oraz symboli. Funkcja komunikacji, czyli porozumiewania, jest przekazywaniem wiadomości i zapewnieniem łączności między pozycjami - stanowiskami w grupie. Łączność zaś oznacza i obejmuje określone drogi, czyli tzw. „kanały”, którymi wiadomości są przekazywane. Pojęciem „kanału” określa się sieć stanowisk - pozycji społecznych w grupie od stanowiska wejściowego do ostatniego stanowiska końcowego. Odróżnia się formalny system łączności w grupie, który obejmuje przepływ informacji poprzez stanowiska - pozycje społeczne, i przepływ przez instytucje grupowe. Od formalnego systemu łączności odróżnić należy nieformalny system łączności między osobami wykonującymi różne role społeczne. Jest to łączność nie uregulowana żadnymi przepisami, ale dokonująca się niejako samorzutnie między wykonawcami pewnych ról społecznych, oparta na wzajemnym zaufaniu i lojalności między jednostkami jako członkami nieformalnych zespołów.

Komunikacja i łączność w grupie spełnia dwojakiego rodzaju funkcje: funkcję informacyjno-organizatorską oraz funkcję motywacyjno-inspirującą. Funkcja informacyjno-organizatorska polega na przekazywaniu wiadomości między stanowiskami w grupie, a więc zarówno „z góry na dół” w postaci programów, poleceń, zarządzeń, zapytań, jak i „z dołu do góry” w postaci sprawozdań, odpowiedzi, meldunków. W ten sposób komunikacja umożliwia podejmowanie, organizowanie i wykonywanie odpowiednich działań przez grupę jako całość lub jej poszczególne instytucje grupowe i stanowiska, podejmowanie decyzji, sprawozdanie ze skuteczności działania, likwidowanie zagrożeń czy sytuacji awaryjnych.

We współczesnej socjologii organizacji podkreśla się szczególnie rolę drugiej funkcji komunikacji w grupie, a mianowicie funkcji motywacyjno-inspirującej. Komunikacja bowiem - etymologicznie wyjaśniając angielski termin communi-cation - oznacza porozumienie się, duchową łączność, zgodność. Rolą komunikacji jest więc wytworzenie atmosfery zaangażowania i wspólnoty wśród członków grupy, niezależnie od tego, czy są to grupy pracy, zakłady produkcyjne, grupy związkowe, grupy polityczne czy ideologiczno-wychowawcze. Komunikacja w grupie ma więc zapewnić ciągły proces wymiany wiadomości i wymiany myśli.

Badania nad obiegiem informacji w organizacjach gospodarczych wykazały niezbicie, że pełna informacja członków w grupie odgrywa ogromną rolę mobi-