0003 bmp

78 STRUKTURA GRUPY SPOŁECZNEJ

które wytworzyły wewnętrzną organizację i których członkowie powstają -jak pisze Robert Merton - w interakcji społecznej¹.

Grupami społecznymi określamy więc zbiór}' ludzi, którzy w dążeniu do wspólnych wartości związani są więzią społeczną i wytworzyli wewnętrzną organizację. Wśród zbiorowości społecznych przyjmuje się termin „społeczności”, jako dość wierny odpowiednik angielskiego terminu communities. Społeczności mogą być lokalne, regionalne, związane z określonym terytorium, jakim jest wieś, miasto, region; mogą też być to zbiorowości społeczne wielkie, takie jak społeczność narodowa, społeczność państwowa, zwane często społecznościami ustrojowymi.

Należy również przypomnieć, że dawny, wszcchobejmujący życic społeczne termin „społeczeństwo" stosuje się do określania pewnych kompleksów grup społecznych podporządkowanych określonej grupie nadrzędnej. Stąd też wyodrębnia się często np. społeczeństwo katolickie, społeczeństwo sportowe.

Wśród tych różnych, możliwych kompleksów grup utrwalił się termin „społeczeństwo globalne” albo społeczeństwo ogólne, kompleksowe, historyczne dla określenia wielości grup społecznych zintegrowanych współcześnie przez państwo, a złączonych wspólnymi obiektywnymi warunkami bytu i pewnymi kompleksami kultury.

Podane rozróżnienia są bardziej postulowane niż praktykowane i pojęcie grupy społecznej stosowane jest w znaczeniu wyższym, jak i równoznacznym z pojęciem zbiorowości społecznej.

7 przedstawionych dystynkcji terminologicznych wynika, że cztery elementy konstytuują grupę społeczną: zbiór osób, wartości wspólnogrupowe, więź społeczna oraz wewnętrzna organizacja grupy. Przejdźmy do ich omówienia.

1

Warto tu zacytować wyjaśnienie Roberta Mertona, który pisze, że pojęcie grupy społecznej było stosowane bardzo dowolnie i szeroko, i podaje przykład stosowania terminu „grupa narodowa” dla oznaczenia całej ludności jakiegoś narodu. „A ponieważ takie struktury nic spełniaj) kryterium interakcji społecznej, powinny być pojęciowo i terminologicznie odróżnione od grup. Zgodnie z tym, co przyjęli Leopold von Wiese, Howard Becker, Florian Znaniecki, Talcott Parsons, można je nazwać zbiorowościami ludzi mających poczucie moralnego zobowią. zania do wypełniania oczekiwań związanych z ich roi) społeczną, mających dzięki wspólnie wyznawanym wartościom poczucie solidarności. Wszystkie grupy są oczywiście zbiorowos'ciami, lecz zbiorowości, które nic spełniają warunków interakcji członków, nic są grupami". Por. R. K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Warszawa 1982, s. 351-352. Zgadzając się z wywodami Mertona, przyjmujemy jednak za Rybickim, termin „zbiorowość społeczna", a nic termin „zbiorowość” w ogóle, który jest bardziej określeniem ilościowym niż socjologicznym. Paweł Rybicki wyodrębnia grupy społeczne następująco: „Termin grupa społeczna jest wówczas właściwym określeniem dla takich z reguły niewielkich zbiorowości, które znamionuje świadoma odrębność i więź społeczna, lecz które ujmuje się jako złożone z osób i tylko z osób" (P. Rybicki, Struktura społecznego świata. Warszawa 1979, s. 168).