054

Pr. jbiur (><1 rrd. pnjrf.dr.hib.J. K. PKiuawtkngii *IY<taavy Kikttfcitiigi*. Vimm iiKtt. ISKN 8S-2O4-M22-0Cby TCf

zwiększeniu lub zmniejszeniu ze wzrostem dawki (stężenia biologicznego) danej substancji Zależność taka ustala się na podstawie pomiarów wielkości efektu u różnych osobników, którym podano różne dawki substancji Ma ona więc charakter statystyczny. Przykład takiej zależności podano na rys 2.6.

Zależność dawka-efekt pozwala na wnioskowanie dwukierunkowe: jeżeli znamy podana dawkę (lub poziom substancji toksycznej w ustroju), można przewidzieć w przybliżeniu wielkość efektu; jeżeli natomiast zmierzyliśmy efekt, można w przybliżeniu ocenić, jaka dawka substancji ten efekt wywołała

2.8.3. Zależność dawka-odpowiedź

Efekt, który można ocenić tylko jakościowo ogranicza się do stwierdzenia „tak" lub „nic". Przykładami są efekt letalny i zwierzę padło lub nic), efekt knnccrogcnczy inowotwór powstał lub nie). Czasami określa się tak zmiany biochemiczne, ale tylko ogólnie, np. protemuna wystąpiła lub nic itd Efekty tego typu nazywa się efektami kwantalnymi. Mogą one również się nasilać ze wzrostem dawki, jednak można je oznaczać nie u poszczególnych osobników, a wyłącznic w populacji (w grupie). Natężenie występowania efektu kwantal-trego wyraża się jako odsetek osobników, które wykazały pozytywny efekt (np efekt letalny u 30% zwierząt). Tak wyrażoną reakcję populacji nazywa się odpowiedzią Zależność dawka odpowiedź określa zatem odsetek populacji wykazującej reakcję pozytywną w zależności od wielkości dawki i poziomu substancji w ustroju). Typowe zależności dawka odpowiedź mają charakter asymetrycznej litery „S” (rys. 2.7). Ten ryp krzywej obrazuje efekt kumulatywny: odsetek populacji reagującej na daną dawkę obejmuje sumę odpowiedzi na daną dawkę i wszystkie dawki mniejsze

Zależność typu dawka odpowiedź w kształcie litery „S" nadaje się w tej formie tylko do interpretacji graficznej W celu interpretacji matematycznej

Rysunki 2.7, 2.8 -

Zależność typu dawka-odpowiedż

54

2. TOKSYKOMC1RIA