Ogólnie, jeżeli obrócimy wał selsyna nadajnika o kąt 0 w stosunku do osi cewki ls to wartości SEM w poszczególnych cewkach będą wynosiły:
e2i = Em2' sin tor ■ cos©
(7.13)
en = ' sinoof ■ cos (0 +120°)
e23 = Em 2 • sin co/1 ■ cos (0 + 240°)
Z równań (7.13) wynika, źe każdemu kątowi 0 odpowiada tylko jeden układ napięć w uzwojeniach synchronizacyjnych. Identyczna sytuacja wytwarza się w selsynach SN i SO. Przy obrocie wirnika SN o kąt 0] w stosunku do nieruchomej cewki 1, SEM indukowane w cewkach stojana SN ulegną zmianie. Wtedy w przewodach łączących selsyny popłyną prądy dzięki różnicy SEM w odpowiednich cewkach SN i SO, wytwarzające przy zahamowanym wirniku SN w położeniu 0] moment (działanie dynamiczne prądu w polu magnetycznym 50), który stara się obrócić wirnik selsyna 50 do położenia b'-b \ czyli też o kąt 0[ - to jest do położenia, w którym SEM odpowiednich cewek będą miały taką samą wartość.
Położenie wirników wzdłuż osi a - a, b - b (rys. 7.5) nosi nazwę położenia zerowego łącza selsynowego.
Moment elektromagnetyczny doprowadzający układ selsynów do zgodności położeń ich wirników nazywa się momentem synchronizującym i wyraża się wzorem
(7.14)
gdzie: Mmax - moment maksymalny,
0 = 0jv - 0o - różnica kątów obrotów wirników selsynów SN i SO.
Sztywność statycznej charakterystyki momentu synchronizującego jest tangensem kąta nachylenia stycznej do początkowego odcinka sinusoidy (7.14) i wyraża się wzorem
Sztywność charakteryzuje dokładność przekazywania kąta w łączu. Im większa sztywność, tym wyższa jest dokładność łącza. Zależy ona od:
- liczby współpracujących ze sobą selsynów,
- rezystancji linii łączącej selsyny,
- symetrii oporności linii,
- napięcia wzbudzenia,
- częstotliwości zasilania,
- przesunięcia fazowego między napięciami zasilającymi nadajnik i odbiornik,
- prędkości obrotowej wirnika selsyna nadajnika (rys. 7.6).
Rys. 7.6. Zależność dokładności łącza wskaźnikowego od prędkości obrotowej wirnika
W tym przypadku na wirnikach selsynów nadawczych nawinięte są uzwojenia synchronizacji, zaś na stojanach uzwojenia wzbudzenia. Uzwojenia synchronizacji selsynów nadawczych łączą się z odpowiednimi uzwojeniami trójcewkowymi selsyna różnicowego SR. W takim układzie w przewodach łączących i w cewkach uzwojeń wtórnych zawsze będzie płynął prąd po włączeniu uzwojeń wzbudzenia selsynów nadawczych do sieci prądu zmiennego, dzięki powstaniu SEM o wartościach wg równań (7.13) w uzwojeniach ich wirników. Prądy tc wytworzą w selsynach składowe strumienie magnetyczne, których suma geometryczna daje wypadkowy strumień danego uzwojenia. Wektory strumieni składowych w cewkach będą skierowane wzdłuż ich osi. Zastrzałkujmy strumienie składowe jak na (rys. 7.7). Przy założeniu, że obwody magnetyczne w łączu są nienasycone, strumienie magnetyczne będą proporcjonalne do SEM wg równania (7.7), a ich wartości można wyznaczyć, opierając się na zależnościach (7.3), (7.6), (7.13). Przedstawmy na rysunku 7.8 wykresy wskazowc strumieni w łączu różnicowym dla sianu jak na rysunku 7.7.
Rysunek 7.8a, b, c, d przedstawia wykresy wskazowe wektorów strumieni składowych oraz strumieni wypadkowych uzwojeń w łączu selsynowym: (a, d) wirnika selsyna nadawczego, (b, c) stojana selsyna różnicowego.
Jeżeli obrócimy wirnik selsyna SN\ np. o kąt 30° w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara, wówczas SEM w cewce nr 2 uzwojenia synchronizacji selsyna SN} (rys. 7.7) będzie wynosić zero, E2 = 0, więc też strumień składowy tej cewki ó = 0.
113