Stała ebulioskopowa E oznacza przyrost temperatury wrzenia roztworu (w stosunku do temperatury wrzenia czystego rozpuszczalnika 7£) zawierającego 1 mol substancji rozpuszczonej (nieelektrolitu) w 1 kg rozpuszczalnika, czyli jest to molal-ne podwyższenie temperatury wrzenia. Wartość stałej E zależy tylko od rodzaju rozpuszczalnika i od ciśnienia atmosferycznego. Jest ona powiązana z entalpią parowania rozpuszczalnika AHp następującym wzorem:
(3.21)
Z prawa Raoulta wynika również, że dodatek substancji nielotnej powoduje obniżenie temperatury krzepnięcia roztworu w stosunku do temperatury krzepnięcia czystego rozpuszczalnika. Obniżenie temperatury krzepnięcia roztworu ATk jest wprost proporcjonalne do stężenia molalnego substancji rozpuszczonej C i w związku z tym możemy je wyrazić wzorem:
ÓTk=i-K-C=i K-rP— K Mm,
(3.22)
K - współczynnik proporcjonalności zw. stałą krioskopową, i - współczynnik izotoniczny zdefiniowany w rozdz. 3.3.4. (« = 1 dla roztworów nieelektrolitów).
Stała krioskopową K oznacza obniżenie temperatury krzepnięcia roztworu (w stosunku do temperatury krzepnięcia czystego rozpuszczalnika 1%) zawierającego 1 mol substancji rozpuszczonej (nieelektrolitu) w 1 kg rozpuszczalnika, czyli jest to molalne obniżenie temperatury krzepnięcia. Jej wartość zależy tylko od rodzaju rozpuszczalnika i jest powiązana z entalpią topnienia rozpuszczalnika AH, następującym wzorem:
K =
AHt
(3.23)
Wartości stałych E i K dla wybranych rozpuszczalników podano w tabeli 3.2 i tabeli 11.14.
TABELA 3.2. Wartości temperatury wrzenia i krzepnięcia, stałych ebulioskopowych i krioskopowych dla wybranych rozpuszczalników _
Rozpuszczalnik |
Temperatura wrzenia, (K] |
(lisi [ mol J |
Temperatura krzepnięcia, [K] |
K, L mo1 J |
woda |
373 |
0.521 |
273 |
1,86 |
kwas octowy |
391,5 |
3,07 |
289,7 |
3,90 |
benzen |
353,2 |
2,57 |
278,5 |
5,07 |
chloroform |
334,1 |
3,80 |
209,8 |
4,90 |
kamfora |
477 |
6,09 |
452,5 |
40,0 |
Pomiary ebuliometryczne i kriometryczne (za pomocą urządzeń zwanych odpowiednio ebuliometrami i kriometrami) mogą służyć do oznaczania masy molowej substancji (o ile nie ulega ona w danym roztworze ani asocjacji, ani dysocjacji), a w przypadku dysocjacji - do określania stopnia dysocjacji. Pomiary kriometryczne są na ogól łatwiejsze do wykonania i dokładniejsze (niezależne od ciśnienia w przeciwieństwie do pomiarów ebuliometrycznych), stąd znajdują większe zastosowanie niż ebuliometryczne.
Prężność pary nad mieszaniną cieczy o całkowitej wzajemnej rozpuszczalności i różnych temperaturach wrzenia, w przypadku doskonałego zachowania się tych cieczy w roztworze (co należy rozumieć jako brak zmiany objętości i efektu cieplnego podczas mieszania), równa jest sumie prężności par poszczególnych składników mieszaniny, czyli:
(3.24)
P=PA + PB
p - prężność pary nad mieszaniną cieczy A i B, Pa ~ prężność pary składnika A, pB - prężność pary składnika B.
Zgodnie z prawem Raoulta:
PA = XAPA
1
(3.25)
PB = XB'PB
O O
Pa< Pb - prężności par czystych cieczy A i B, xA, xB - ułamki molowe cieczy A i B w roztworze. Graficznym obrazem zależności (3.26):
(3.26)
P=xaP°a+xbPb
jest prosta pA + pB przedstawiona na rysunku 3.10.
3.4.3.2. Skład pary a skład cieczy
Jeżeli mamy mieszaninę dwóch cieczy o całkowitej wzajemnej rozpuszczalności, to na ogół skład pary znajdującej się w równowadze z roztworem jest inny niż skład roztworu. Zależność składu pary, będącej w równowadze z roztworem dosko-