072

Pr. zbiór |>«1 rrd. pi»C dr.hib.J. K. PiotiawtkKgii *P><H<iay onkttfcutu^i*. Viram iiKtt. ISBN 83-204. M 22-0Cby TCf

Przepuszczalność skóry różnych gatunków, a nawet różnych osobników tego samego gatunku jest różna i zależy ona od podatności na dyfundowanic i gtubośei siraiunt rontami Wiadomo, ze gazy przenikają znacznie łatwiej niż ciecze i substancje w nich rozpuszczalne. Ciała stale, jako takie, przez skórę nic wnikają, mogą jednak się rozpuszczać w wydzielinach skóry i zostać zaabsorbowane jako substancje rozpuszczone

Przenikanie przez skórę jest procesem zależnym od czasu, a przenikanie przez stratom corneum jest reakcją limitującą szybkość całego procesu Wynika stąd. że czas ekspozycji na kscnobiotyk jest w tym przypadku czynnikiem najistotniejszym, a zatem szybkie wytarcie lub zmycie ksenobioty-ku uchroni przed przemknięciem dużej ilości substancji chemicznej. Kinetyka ptzenikania ptzez skórę przypomina kinetykę wchłaniania przez układ żołądkowo-jclnowy. z tym że ten drugi proces jest szybszy.

3.5. Wchłanianie drogą pokarmową

Przewód pokarmowy można podzielić na trzy zasadnicze odcinki, w których mogą zachodzić procesy wchłaniania: jama ustna z. przełykiem, żołądek i jelita W poszczególnych odcinkach przewodu pokamtowego procesy wchłaniania zachodzą z różną szybkością i wydajnością

Śluzówka jamy ustnej jest przepuszczalna, na zasadzie dyfuzji, dla związków o optymalnym współczynniku podziału «-oktanol woda tnp. cyjanki, nikotyna, nitrogliceryna!. Sądzi się. że wchłonięty tą drogą związek omijając krążenie wątrobowe, a tym samym metaboliczną aktywność wątroby, może dłużej pozostać w tkankach niczmetabolizowany, a więc w biologicznie czynnej postaci. Z uwagi na krótki kontakt, w jamie ustnej wchłaniają się na ogół niewielkie ilości związków

W żołądku związki chemiczne mieszają się z pokarmem, kwasami żołądkowymi, enzymami trawiennymi i bakteriami Każdy z tych czynników może zmienić toksyczność wprowadzonego związku chemicznego bądź wskutek modyfikacji związku, bądź też przez wpływ na jego absorpcję Wykazano, ze istnieją ilościowe różnice w toksyczności zależne od tego, czy związek chemiczny został podany z pokarmem, czy też wprowadzony do pustego żołądka.

Ze względu na to. że pH soku żołądkowego ma wartość około 1. w żołądku wchłaniają się. metodą dyfuzji, substancje o charakteize słabych kwasów, a więc w niewielkim stopniu zdysocjowanc. o pA', w granicach 3 10. oraz o charakterze zasadowym, o pA', niższym od 3 Przykładem substancji stosunkowo dobrze wchłanianych w żołądku są alkohole.

Jelita są odcinkiem przewodu pokarmowego najlepiej przystosowanym do wchłaniania, które odbywa się w wyniku biernej dyfuzji, transportu przenośnikowego oraz pinocytozy w układzie kosmków jelitowych. Wchłanianiu w jelitach sprzyja olbrzymia powierzchnia czynna błony śluzowej, którą

72

3. DROGI WCHŁANIANIA, METABOLIZM I WYDALANIE KSCNOBIOTYKÓW