098

Pr złócc J**l red pruł dr lubJ K. PtirownlcKgo"Podstawy toksybuk^i*. 'K';«r»xr«j 3006. ISBN k.V->i;h-.ł|>2 0 C by WNT

W punkcie 4 4 2 omówione zostało toksyczne działanie estrów kwasu

fosforowego na układ chohncrgiczny wywołane inhibicją AChE. co powodo-

wało nadmierne nagromadzenie ACh i wzmożoną reakcję ACliR prowadzącą do skutków toksycznych.

Możliwe jest jednak bezpośrednie oddziaływanie substancji toksycznej z samym receptorem lub z innymi elementami przenoszenia bodźca w układzie synaptycznym

4.5.2. Agoniści receptora cholincrgiczncgo

Substancje wykazujące analogię strukturalną do ACh mogą łączyć się z AChR. Ten typ działania wykazuje muskaryna Jest to prosty alkaloid o strukturze zbliżonej do acetylocholiny (rys. 4.8>. występujący w różnych gatunkach

_ Rysunek 4.R _

O

I.

ACh

Muskaryna

Struktury muskaryny i acetylocholiny

muchomorów, głównie w A manila muscaria Po kilkunastu minutach od spożycia grzyba pojawiają się objawy pobudzenia muskarynowych receptorów chohnergicznych mięśni gładkich i gtuczołów zewnątrzwydziclmczych (łzawienie, śhnotok. poty. duszność, bóle brzucha, biegunka, zwolnienie akcji serca, wreszcie zapaść naczyniowo-sercowa i śpiączka l

Analogiczne działanie stymulujące wywiera nikotyna na cholincrgieznc receptory nikotynowe płytki ruchowej lmięśni prążkowanych! oraz zwojów nerwowych.

4.5.3. Substancje blokujące receptor cholinergiczny

Substancja toksyczna może się praktycznie nieodwracalnie wiązać z receptorem. przy czym powstający kompleks nic ma zdolności do dcpola-ryzowama błony posłsynaptyczncj. W ten sposób receptory zostają zablokowane w postaci biologicznie nieczynnej i przenoszenie bodźców nerwowych zostaje wstrzymane. Ten typ działania wykazują różne toksyny, np tuhokuraryna. substancja czynna w truciżnie roślinnej znanej pod nazwą

98    4 MtCI IANIZMY DZIAŁANIA TOKSYCZNEGO