104

Pr złócc J**l red pruł dr lubJ K. PtirownlcKgo"Piidsuwj loknbuk^i*. 'K';«r»xr«j 2006. ISBN k.V->i;h-.ł|>2 0 C by WNT

lub cieplnego Reakcje reiloks mogą zachodzić bez udziału lub z udziałem enzymów i są często katalizowane przez jony metali. Wolne rodniki mogą być elektroobojętnc inp. rodnik witaminy F.i, naładowane dodatnio inp. kationo-rodmk parakwatu) lub ujemnie lamonorodmk ponadtlcnkowy).

Wolne rodniki można podzielić na tlenowe i nietlcnowe Do rodników tlenowych zalicza się np.

•O;    - amonorodmk ponadtlcnkowy

•Oli rodnik hydroksylowy RO* - rodnik alkoksylowy ROO’ rodnik nadtlenkowy

Przykładami rodników nietlenowych są

L‘ - rodnik lipidowy R-S*- rodnik Holowy H* - rodnik wodorowy

4.7.2. Powstawanie rodników tlenowych w warunkach fizjologicznych

Do możliwych endogennych źródeł aktywnych form tlenu zalicza się np

•    mitochondnalny transport elektronów.

•    mikrosonialny łańcuch przenoszenia elektronów.

•    leukocyty i makrofagi

Rodnik hydroksylowy powstaje przez rozkład wody w' wyniku działania promieniowania jonizującego:

H.O F hy -* -OH + H-

lub w reakcjach Fentona katalizowanych przez jony Fe'¹¹’ lub Cu'¹':

H;0; +■ Fe'"* + II* -* -Oli + Fe""' + II-O

lub w reakcji Habera-Weissa:

H:0; + -O, + Fc^,m' + H * - -OH + O- + Fc'ⁿ' + H-0

Anion ponadtlcnkowy powstaje w wyniku normalnych oddziaływań tlenu i związków zelazailli. a także pod wpływem oksydoreduktaz flawoprotcino-wych. wg schematu:

Fe²* + 0₂ -• Fc^ł* + -O:

Zwróćmy uwagę, że powstawanie rodników tlenowych przypisano tu cząsteczkow emu tlenowi (któiy warunkuje oddychanie), związkom ż.claza(II) oraz flawoprotcidom, stanowiącym niezbędne składniki biochemiczne żywego ustroju Inną reakcją tego typu jest powstanie jonu nadtlenkowego z tlenu pod

104    4 MCCIIANIZMY DZIAŁANIA TOKSYCZNEGO