1074

Bogusława Góral

ROZDZIAŁ 4.

ANALIZA STRUKTURY I PRZECIĘTNEGO POZIOMU

CECHY

Pod pojęciem analizy struktury rozumiemy badanie budowy (składu) określi ncj zbiorowości, tj. ustalenie, z jakich składa się ona elementów oraz jaką część stanowią owe elementy w całości zbiorowości.

4.1. WSKAŹNIKI STRUKTURY

Pojęcie wskaźnika struktury', określanego także mianem częstości względnej, uprowadzono już w rozdziale trzecim. W niniejszym rozdziale skupimy się na własnościach tego wskaźnika, a zwłaszcza na jego zastosowaniach, bowiem miernik ten często wykorzystywany jest w praktyce życia codziennego i społeczno-gospodarczego.

Przypomnijmy, że wskaźniki struktury (wj wyrażają stosunek części zbiorowości statystycznej (n,) do jej całości (N). Można je wyznaczyć za pomocą formuły:

w/=— • 100 N

gdzie /= 1,2, ...,k

(4.1)

Wskaźniki struktury' są liczbami względnymi (niemianowanymi). Ma to nic tylko duże znaczenie poznawcze, ale również praktyczne. Jeżeli wiemy, że w przedsiębiorstwie A wykształcenie wyższe ma 10 z 1000 pracujących tam osób, natomiast w przedsiębiorstwie B maje 5 z 50 pracujących tam osób to informacja wyrażona w liczbach bezwzględnych może być w pewnych okolicznościach mniej przydatna aniżeli porównanie wskaźników struktury, które powiedzą, że w przedsiębiorstwie A osoby z wykształceniem wyższym stanowią 1% ogólnej liczby zatrudnionych, a w przedsiębiorstwie B - 10%. Liczby bezwzględne odpowiadają na pytanie, jle jednostek należy do wybranej grupy klasyfikacyjnej danego szeregu statystycznego. Natomiast wskaźniki struktury pokazują, jaką część stanowi wybrana grupa klasyfikacyjna w całej zbiorowości.

Wskaźniki struktury, jako proste i zrozumiałe mierniki, znajdują szerokie zastosowanie w praktyce badań statystycznych. Istotną ich zaletą jest fakt, że mogą być wyznaczane dla dowolnych cech (mierzalnych i niemierzalnych), gdyż wykorzystują wyłącznie liczebności.

Przykład 4.1.

W pewnym liceum ekonomicznym do egzaminu maturalnego w 2004 roku przystąpiło 240 uczniów, z czego 162 osoby stanowiły kobiety. Oblicz:

1.    Jaki procent osób zdających maturę w tym liceum stanowiły kobiety?

2.    Jaki odsetek zdających maturę w tym liceum osób stanowili mężczyźni?

Rozwiązanie

Cała zbiorowość statystyczna w tym przykładzie liczyła 240 osób, czyli N = 240. Liczba zdających maturę w tym liceum kobiet wynosiła 162 osoby, zatem n, = 162.

Aby obliczyć, jaki procent zdających maturę stanowiły kobiety (w,) podstawiamy do wzo-ru4.1.

w. = ^-*100 = — 100 = 0,675-100 = 67,5%.

¹ N 240

Z kolei w celu ustalenia, jaki odsetek stanowili mężczyźni (w₂) musimy obliczyć, ilu z nich przystąpiło do egzaminu maturalnego w tej szkole. Od ogólnej liczby maturzystów należy zatem odjąć liczbę zdających kobiet: 240 -162 = 78.

Zatem odsetek mężczyzn zdających maturę w tej szkole wynosi:

w₂ =    • 100 = — • 100 = 0,325 100 = 32,5%

N 240

Można również wyznaczyć ten odsetek korzystając z własności wskaźnika struktury:

k

=100, czyli:

i-i

w, + w₂ =100 67,5 + w₂ = 100 w₂=32,5(%).

87