1138

7.7.    Badając zmiany produkcji pewnego przedsiębiorstwa w roku 2003 w porównaniu z 2002 r. obliczono agregatowy indeks wartości, który wyniósł 1,035, a także agregatowy indeks cen równy 1,048. Odpowiedz na pytanie, jak zmieniła się ilość wytworzonej w tym przedsiębiorstwie produkcji.

7.8.    Liczba zawieranych małżeństw wykazuje w Polsce w ostatnich latach tendencję malejącą. W roku 2002 spadła w stosunku do roku 2001 o 1,6%, w roku 2001 zawarto o 7,6% mniej małżeństw w porównaniu z rokiem 2000, a w tym ostatnim tempo spadku wyniosło 3,7% w porównaniu z rokiem poprzednim. Oblicz indeksy łańcuchowe liczby zawieranych małżeństw dla lat 2000 - 2002 wyrażając jc w procentach.

7.9.    Liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli kształtowała się w roku 2002 na poziomie 647,6 tys., natomiast w roku 1995 było ich 773,2 tys. Określ średnioroczne tempo zmian liczby dzieci korzystających z opieki przedszkolnej w’ latach 1995-2002.

7.10.    Produkcja węgla kamiennego (w tonach) w' Polsce wynosiła w latach 2000 - 2002 odpowiednio 103.104 i 104. Cena jednej tony w'ęgla kamiennego kształtowała się w tym samym okresie na poziomie odpowiednio: 412,97 zł, 444,57 zł oraz 446,4 zł. Odpowiedz na pytanie, jaka jest dynamika wartości produkcji węgla wyznaczając indeksy postaci rok 2000 = 100 oraz odpowiadające im tempa zmian.

Dorota Starzyńska

ROZDZIAŁ 8.

ANALIZA

SZEREGÓW CZASOWYCH

W rozdziale tym zaprezentowane zostaną metody wygładzania szeregów czasowych wykorzystywane do prognozowania różnego rodzaju zjawisk gospodarczych, jak również wielu innych zmiennych w otaczającym nas świecie. Analiza szeregów' czasowych wykorzystywana jest głównie do podejmowania decyzji związanych z przyszłością. Każdy człowiek w życiu codziennym boryka się z wieloma pytaniami dotyczącymi najbliższej przyszłości. Przykładowa: Jutro wybieram się na wycieczkę nad morze. Czy będzie świecić słońce czy padać deszcz? Możliwości odpowiedzi jest wiele (ubiorę się w strój plażowy, wezmę kurtkę przeciwdeszczową lub zrezygnuję z wycieczki). Posiadam oszczędności w^f banku, czy umieścić je na lokacie bankowej, może inwestować w akcje czy obligacje? Przytoczone przykłady wskazują na dużą popularność przewidywań przyszłości, lecz nic zaw^rsze są one prognozami.

Dokonując obserwacji statystycznych uzyskujemy szereg informacji i danych. Niezbędne więc będzie odpowiednie usystematyzowanie i pogrupowanie ich w postaci poznanych już wcześniej szeregów statystycznych. Bez zastosowania sumowania (agregacji), mnożenia bądź dzielenia analizowanych procesów posiadamy jedynie surowe dane o charakterystykach trudnych w interpretacji.

Warto przypomnieć, że w' klasyfikacji szeregów' statystycznych wyróżniamy trzy główne grupy szeregów:

•    strukturalne,

•    czasowe,

•    terytorialne.

Ponicw'aż celem tego rozdziału jest prezentacja metod badania zjawisk w' czasie, posługiwać się będziemy obecnie szeregami czasowymi. Zostały one zdefiniowane w' poprzednim rozdziale.

Na zmiany zjawiska w czasie mają wpływ następujące grupy czynników' (składników'):

215