114

Pr złócc |**l red pruł dr lubJ K. Piuauenkiego"Podstawy toksybuk^i*. Worana 2006. ISBN k.V.>i;h-.ł|>2 0 C by WNT

Oznaczanie liczby komórek T mających na swojej powierzchni cząsteczki CI>4 i/lub CDS siał się ważny klinicznie. Zachwianie naturalnej równowagi pomiędzy komórkami pomocniczymi i supresorowymi może wskazywać na zaburzenia w funkcjonowaniu układu odpornościowego, np. we krwi obwodowej chorych na AIDS przeważa populacja komórek T CDS

Związki toksyczne mogą działać jako samodzielne pełnowartościowe antygeny tylko wtedy, gdy mają strukturę białkową inp jady. niektóre toksyny). Związki toksyczne o niew ielkiej masie cząsteczkowej mogą brać udział w reakcjach immunologicznych tylko jako hapteny. o ile zawierają ugrupowania chemiczne czynne w reakcjach immunologicznych (determinanty). Większość związków chemicznych (toksycznych) zapewne me ma zdolności do wywoływania reakcji immunologicznych część z nich może działać jako hapteny. a nieliczne tylko są pełnowartościowymi antygenami.

Ilapten jest definiowany jako małocząsteczkowa substancja chemiczna, która nic jest zdolna do bezpośredniego stymulowania syntezy przeciwciał, natomiast ma zdolność łączenia sic z przeciwciałami już wytworzonymi. W tabeli 4.3 podano przykłady ugrupowań chemicznych w haptcnic i w aminokwasach białek, które mają zdolność do reagowania z antygenami

Tabela 4.3. Przykłady ugrupowań chemicznych w łupienie i w aminokwasach

Ugiupowanie w haptmie		Grupowanie w aminokwjMc
Duronnwc	-M-M k	Sciyna	-OH
Tiolowc	-W	Lizyna	-W,
Sulfonowe	-&ĄH	Atg,uuu	— KHJ—SU, 1*1
Aldehydowe	-oc
Chmonowe	^c-O“^0	Cysteina	-Sm
Aktywny halogen		Cystyna Tyrozyn*	-S-S- -0~°"

Osobną grupę związków wywołujących reakcję immunologiczną stanowią leki. Mają one charakter haptenów - alergizują po sprzęgnięciu z nośnikiem, którym mogą być np. białka surowicy. Reakcje alergiczne stanowią 10 20% działań ubocznych leków. Przykładem takich haptenów mogą być:

• antybiotyki z grupy penicylin.

• środki zwiotczające (suksametonium).

•    narkotyczne środki przeciwbólowe.

W przypadku penicylin determinantami antygenu są: pierścień /ł-lak-tamowy bądź liazolidynowy i podstawniki (np z-antinobenzyl w umptcilmic) Na właściwości uczulające penicyliny mogą mieć wpływ zanieczyszczenia powstające w czasie produkcji lub produkty degradacji (o ile jest ona przechowywana przez dłuzszy czas w roztworze). Silnie uczulający je>1 kompleks kwasu pcmcyloilowcgo (produkt katabolizmu penicyliny) z biał-

114    4 MEC) IANIZMY DZIAŁANIA TOKSYCZNEGO