2009 01 01 2827

G w umLoml s i ixmy. owmlaWjmiki :i»t ISBN fTMMMSM-a. C liy PWN 2«7

4.2. Chemia smogu fotochemicznego    93

zarówno ze źródeł naturalnych, jak i antropogenicznych. Lista związków emitowanych z pojazdów mechanicznych jest długa i zmienna w zależności od rodzaju paliwa, typu silnika i warunków jego pracy. Węglowodory, takie jak eten. ctyn. wyższe węglowodory alifatyczne, benzen, toluen i ksyleny — to najważniejsze składniki gazów wydechowych w prawie wszystkich przypadkach. Każdy z. tych związków może zostać wydalony w postaci niezmienionej lub może ulec reakcjom utlenienia. Reakcje alkenów przebiegają w rzeczywistości znacznie szybciej niż reakcje węglowodorów nasyconych.

W dużej aglomeracji miejskiej stężenie gazów pochodzących z paliw stosowanych do zasilania pojazdów mechanicznych może być bardzo duże. Na przykład pomiary osobistego narażenia na oddziaływanie VOC kierowcy motocykla w Taipcj (Taiwan) wykazały duże stężenia szeregu węglowodorów, a szczególnie związków aromatycznych. Listę l() węglowodorów, których stężenia były największe, przedstawiono w tab. 4.2.

Tabela 4.2. średnie wartości stężeń lotnych związków organicznych w atmosferze miasta Tajpcj (Tajwan)*’

Związek	Stężenie w atmosferze/(ng ■ m~')
Toluen	980
ni-. />-Ksylen	910
o-Ksylen	510
Benzen	370
Ktylobenzen	310
1,3,5-Tnmetylobenzen	230
1 -Ftylo-4-mctyiobenzen	200
Heksan	150
Hcptan	130
1 -Etylo-2-mcty lobcn/cn	120

** P>*nury przeprowadzono w strcńc oiMwhanu nwwnrywńw i pieszwh często duicZdZiflijCSS+i Jo pracy w Ir/cch czękiach misMU |z piaty: C-C. Chan,

S II Lin. GR ller. ..Sludcnli esposure to wlanie ctyaiuc coinpoumls while commuting by irunoccycle aad bur in Tupci City". Atr Utocr, 43.1231 (IW) 1

Te związki w stanie przed reakcją mogą wykazywać niepożądane właściwości ekotoksykologiczne. Benzen, oprócz powodowania przykrych reakcji fizjologicznych, takich jak zawroty głowy i podrażnienie nabłonka, jest substancją rakotwórczą. Co więcej, wszystkie te związki mogą ulegać utlenieniu, tworząc szereg rozmaitych produktów bezpośrednio oraz w pokrewnych reakcjach wtórnych.

Rozpatrując rozmaite reagenty węglowodorowe, można zaobserwować dwa zasadnicze mechanizmy inicjowania ich utleniania przez rodniki hydroksylowe. Pierwszy z nich jest mechanizmem, z którym mieliśmy już okazję zapoznać się w przypadku nasyconych węglowodorów alifatycznych. Zaczyna się on od oderwania atomu wodoru z cząsteczki węglowodoru przez rodnik hydroksylowy, w wyniku czego powstaje cząsteczka wody