2009 01 025103

G. W «wU»a S. I. ftjlły. nww i>wlvn*U Wmriwi 2007 ISBN 07MJ-0I.I5524-J. C by WN PWN 2*17

11.3. Zasadowość    297

Tabela 11.2. Klasyfikacja jezior pod względem wrażliwości na zakwaszenie, wyrażonej przez

różne miary zasadowości

Wrażliwość	Akceptory protonówAumol L ')	CaCO*/(mg L '>	Ca^:,/(mg L-'l
Duża	< 200	< 10	< 4
Umiarkowana	200-40ft	10-20	4-8
Mała	> 400	> 20	> 8

do kategorii przejściowej, wówczas niewielkie jego zakwaszenie prowadzi do nagłego spadku pH jego wód. Takie jeziora są bardzo wrażliwe na wprowadzone do nich kwasy zarówno naturalnego, jak i antropogenicznego pochodzenia. Z kolei jeziora kwasowe to takie, które utraciły prawic całą swoją zasadowość i charakteryzują się bardzo małą dodatnią lub nawet ujemną wartością zasadowości.

Klasyfikację wrażliwości jezior na kwasy (tab. 11.2) można oprzeć na zasadowości wyrażonej w jednostkach zdolności protonoakceptorowcj, pmol L . Duża wartość zasadowości oznacza, że do wód jeziora należy w prowadzić dużą ilość kwasu, aby przeszło do zakresu przejściowego i kwasowego. Inny sposób wyrażenia zasadowości opiera się na wykorzystaniu reakcji zobojętniania węglanów za pomocą protonów. Otrzymuje się wtedy wartości w mg • L^-1 CaCOj lub w mg ■ L^-1 Ca. Relacja pomiędzy zasadowością wyrażoną przez zdolność protonoakceptorową i przez stężenie węglanu wapnia (masa molowa = KM) g • mol^-1) oparta jest na następującym obliczeniu i rozumowaniu:

mg CaCO., = 1000 pg CaC0₃

1000 pg

100 pg • pmol

100 g mol — 100 pg • pmol = 10 pmol CO?^-

Ponieważ każdy jon węglanowy może zobojętnić dwa jony oksoniowc, 10 pmol CO^ jest równoważne 20 pmol zdolności protonoakceptorowcj. Stąd też zasadowość roztworu zawierającego 20 pmol • L^_l indywiduów protonoakccptorowych można wyrazić jako 1 mg L"¹ CaCOi.

Przytoczone przykłady sugerują, że jedynymi ważnymi indywiduami proionoakccp-torowymi w zbiornikach wodnych są węglany, ale tak nie jest w większości przypadków. Jony HC07 są zwykle ważniejsze, chyba że pH jest bardzo wysokie.

W następującym przykładzie przedstawiamy proste przew idywania dla bardzo wrażliwego izolowanego jeziora. Jest ono położone w obszarze o granitowym podłożu skalnym. gdzie nie występują minerały węglanowe. Wiele tego typu jezior występuje w regionie tarczy kanadyjskiej, jak również innych miejscach na całym świecie.

Zasadowość    25 pmol L^-1 zdolność protonoakccptorowa

1,25 mg L^-1 CaCOi Przeciętna głębokość    20 m

Powierzchnia    37 ha (nie potrzebna do obliczeń)

Opady deszczu    1000 mm średnia roczna: średnic pH = 4.0