2009 01 02 1655

G W v.nl **.-« S I Dufly. (’A#«wvłv^*wU, W<ntwj itil? ISBN >-41-15324-3. C by W MN 20ifl

333

13.2. Klasyfikacja metali

Kationy typu B wykazują zatem następujące właściwości kompleksotwórcze:

•    ogólnie biorąc, metale te tworzą bardziej trwałe kompleksy niż metale typu A;

•    trwałość kompleksu z chlorowcami maleje w następującym szeregu: I^- > Br' > Cl > F ; jest to odwrotność sytuacji obserwowanej w przypadku metali typu A;

•    kompleksy z ligandami zawierającymi azot są bardziej trwałe niż z Ugandami zawierającymi tlen: np. NHi jest uprzywilejowane w stosunku do H;(). a CN jest uprzywilejowane w stosunku do OH ;

•    kompleksy z. jonami siarczkowymi lub sulłidami organicznymi są często spotykane i są one trwałe; związki takie zazwyczaj są nierozpuszczalne;

•    kompleksy z ligandami koordynującymi przez atom węgla, takie jak kompleksy metaloorganiczne. są tez znane; związki rtęci. CHiHg i (CHO_:Hg. są dobrymi przykładami.

Kationy metali przejściowych mają konfigurację elektronową nd* (0 < Jt < 10). Pcarson opisał graniczną grupę, która jest do nich podobna, ale nic jest z nimi identyczna. Jakkolwiek ją zdefiniujemy, grupa ta prezentuje właściwości, które są pośrednie między wykazywanymi przez grupy metali typu A i B. Metale tej pośredniej grupy są zdolne do tworzenia kompleksów ze wszystkimi rodzajami ligandów. ich względne znaczenie zależy od wielu czynników. Pierwiastki przejściowe drugiego szeregu mają bardziej charakter kationów typu B niż pierwiastki pierwszego szeregu, a charakter typu B nasila się przy przechodzeniu od lewej do prawej strony układu okresowego pierwiastków.

Czynniki elektrostatyczne wpływają na trwałość kompleksów metali grupy pośredniej i znajduje to odbicie (rys. 13.1, linia prosta) w zwiększonej trwałości wysokospi-nowych kompleksów oktaedrycznych wraz ze wzrostem liczby atomowej dwudodatnich jonów pierwszego szeregu metali przejściowych.

M* + 6L — ML#

• •

Ca²* Sc²’ Ti²* V²’ Cr²* Mn²* Fc²' Co²’ Ni²* Cu²* Zn²*

Rys. 13.1. Zmiany sumarycznych stałych trwałości (fi₆) wysokospinowych kompleksów oktaedrycznych z dwudodatmmi jonami metali przejściowych i typu pośredniego. Przechodząc w układzie okresowym pierwiastków od wapnia do cynku, obserwuje się stopniowe zmniejszanie promienia. Dlatego stosunek Z²/r dla jonów dwudodatnich zwiększa się wraz zc wzrostem liczby atomowej w tym szeregu

pierwiastków