2009 01 024511

O. W non S I. £Xjl'łv ( A.nw izdArAiiA*. W.rir.rnrj 2l«l?

ISBN W*-S>*H5J24-i O by PWN 2W

370

14. Chemia środowiskowa koloidów i powierzchni

ATMOSFERA

aerozol atmosferyczny

opad

BIOSFERA

rośliny, średnia zawartość U.1%

opad,

odchody

ptasie

rozprysk

soli

morskiej

pobór

rozkład

pył

ro/klad

pobór

woda morska, średnio 70 ug • L ^{1    c,0/}-^{ia vv}^"'> J^v:in,i; średnie rozpowszechnienie w skorupie

P org.. UPÓJ'    ^

sedymentacja

woda słodka, średnio 25 gg • L ¹ Porg.. H_:PO.,. HPO.j

ziemskiej 1.2 mg • g ¹ Ca₅(P0₄)jF

organiczny detrytus. osady nieorganiczne

HYDROSFERA

Rys. 14.11. Cykl biogcOChenuczny fosforu

Pierwiastek ten nic występuje pospolicie w postaci gazowej i dlatego w atmosferze można go znaleźć jedynie w cząstkach pyłu. Fosfor pochodzący z różnorodnych źródeł, nieorganicznych i organicznych, w środowisku wodnym ulega hydrolizie z jednoczesnym utworzeniem ortofosforanów{V). Wykazują one /różnicowany stopień sprotono-wania zależnie od pH wodnego roztworu. Powróćmy do rys. 10.1, aby zobaczyć, jak specjacja fosforu zależy od pil roztworu. Fosfor w skorupie ziemskiej występuje w postaci wielu specyficznych minerałów, takich jak apatyt. Ca.sfPOtbfF. Cl. OH), i wiwia-nit, Fc;(PO.t)2 ■ SH^O. Jest on również obecny we wszystkich glebach, gdzie jego cykl obejmuje rośliny podczas ich rozwoju i rozkładu. Dodatkowe ilości fosforanów zazwyczaj wprowadzamy do środowiska w postaci nawozów, ponieważ fosfor jest podstawowym składnikiem pokarmowym wszystkich roślin.

Rozpuszczalność fosforanów w wodzie jest kontrolowana dostępnością żelaza i glinu w warunkach kwasowych oraz wapnia w warunkach zasadowych, każdy bowiem z tych metali tworzy nierozpuszczalne fosforany (rys. 14.12). W warunkach lekko kwasowych, przy pH nieco mniejszym od 7. w roztworze znajduje się najwięcej fosforu, a dominującą jego postacią jest jon H?P0₄.

Środowiskowe znaczenie fosforu wynika z jego roli jako ważnej substancji pokarmowej zarówno dla roślin, jak i mikroorganizmów. Jedną z. kategorii substancji zanieczyszczających hydrosferę są pierwiastki pokarmowe, a szczególnie te potrzebne w stosunkowo znacznych ilościach dla mikro- i makroorganizmów. tzn. azot. fosfor i potas.