2009 01 023944

G. W vwlMn. S. I. txjliy. ('Al MW SfMfow&taA Wjoum 2(»7 ISBN V?M J-0I-ISJ24O. O by WN PWN 2007

486    18. Właściwości globy

Tabela 18.5. Zdolność wymienna gleby w stosunku do kationów (CEO [cmol(+) kg^-11 dla różnych gleb powierzchniowych

Gleba powierzchniowa	CLC/lcmol< +) - kg ’]
Glina piaszczysta (Kcnlvillc. Nova Scotia. Kanada)	10
Torf (Si, Ouintin. Quebec. Kanada)	155
Glina ilasta (Darlington. Mamtoba. Kanada)	50
Piasek (jezioro Baker. NWT. Kanada)	18
Piasek sasafrasowy (New Jersey. USA)	2
Glina ilasta (Lipa. Lu/on. Filipiny)	36
Glina pylasta (Nabhu. Punjub. Indie)	9.8
Glina (Gczirach. Sudan)	52

Na koniec należy sobie uświadomić, że istnieje rozległa literatura dotycząca metod określania CEC oraz ich znaczenia. Pragniemy jednak zwrócić uwagę, że nie należy prowadzić badań, które interpretują i porównują wartości CEC. bez dokładnego rozpoznania literatury przedmiotu.

Gleby o zmiennym ładunku

Z poprzedniej części rozdziału wynika, że zdolność kalionowymienna gleby (lub ładunek powierzchniowy) jest wartością stalą dla danej gleby. W niektórych przypadkach jest to prawda, szczególnie dla gleb regionów o umiarkowanym klimacie, które zawierają zazwyczaj minerały ilaste, takie jak montmorylonit. Większość ładunku na ich powierzchni jest ładunkiem stałym, co oznacza, ze jest to ładunek niezależny od środowiska, w którym one występują. Gleby w tropikach jednak zawierają często inne minerały we frakcji o wymiarach cząstek ilu, szczególnie uwodnione tlenki żelaza i glinu charakteryzujące się zmiennym ładunkiem powierzchniowym zależnym od pil. W rozdziale 14 omówiono podstawy występowania tego zmiennego ładunku.

Zdolność wymienna gleb o zmiennym ładunku zależy, w pierwszym rzędzie, od pH otaczającego środowiska. Gdy wartość pH otoczenia jest mniejsza od pH<i składnika gleby, materiał ten ulega protonowaniu, co sprawia, że wartość wypadkowego ładunku powierzchni jest dodatnia. To znaczy, że gleba osiąga określoną zdolność wymienną w stosunku do anionów. W przypadku odwrotnym, gdy pH otaczającego środowiska jest większe niż piło, wypadkowy ładunek powierzchni staje się ujemny i wnosi swój udział do kationowymiennej zdolności gleby. Istnieje wiele ważnych konsekwencji tych zmian. Oznacza to. że czynniki naturalne i antropogeniczne (np. kwaśny opad atmosferyczny lub nitryfikacja jonów amonowych, które dostarczają kwasów do środowiska glebowego) mogą zmienić właściwości wymienne gleby. To również oznacza, że pomiary zdolności wymiennej powinny być prowadzone w warunkach pH podobnych do panujących wewnątrz środowiska glebowego.