2009 01 020534

G W v.til $. I. IXil'ty (Am(f voAr»nU \ttr- -ISBN 9?*4>4M5324'.1.0 by W PW SHi?

19. Chemia odpadów stałych

Cl

Cl

vi

chlorobcnzcn 1.4-dichlorobcnzcn 2-chlorotcnol

540

polichlorowanc bi fenyle |PCB>

Cl

2,3,7,ft-tetrachlorodibenzo-p-dioksyna (PCDD)

3-chlorodibeazoftiran

(PCW)

a

Rys. 19.5. Niektóre chlorowane związki organiczne obecne w lotnym popiele. Podano ogólny wzór dla K'B 2.3.7.S-Tclntchlorodibcnzu-/>-dioksyiui traktowana jest jako związek odniesienia dla gnipy połączeń określanych mianem dioksyn

Zwróciliśmy uwagę na laki. żc stężenia metali stanowią główny problem w emisji gazów i lotnego popiołu. Obecność organicznych substancji zanieczyszczających jest również bardzo istotna. Związki, którym poświęca się najwięcej uwagi, to chlorowane substancje organiczne, łącznie z chlorobcnzcnami (CB). chlorofcnolami <CF). polichlorowanymi bifenylami (PCB), dibenzofuranami (PCDF) i dioksynami (PCDD). Niektóre przykłady chlorowanych związków organicznych przedstawiono na rys. 19.5. Każdy z tych przykładów reprezentuje klasę związków o zróżnicowanym stopniu podstawienia i położeniu atomów chloru w cząsteczce. Zilustrowano to przykładem struktury ogólnej oznaczonej akronimem PCB. W sumie do lej grupy należy 209 związków i w zależności od źródła PCB rozmaite z nich dominują. Wykazują one słabą toksyczność i mogą być słabo rakotwórcze: toksyczność PCB rośnie wraz zc wzrostem stopnia podstawienia chlorem. Polichlorowane bifenyle stanowią przemysłowo ważną grupę związków' o wielu zastosowaniach, szczególnie jako ciekle izolatory dla ciężkiego sprzętu elektrycznego. Z powodu toksyczności ich produkcja została znacznie ograniczona, ale większość wyprodukowanego materiału nadal pozostaje w użyciu. PCB można rozłożyć różnymi sposobami, ale gdy trafią na składowisko odpadów lub do konwencjonalnej spalarni odpadów, może dojść do niekontrolowanego ich uwolnienia wraz z odciekiem, w postaci gazowej lub w lotnym popicie.

W tabeli 19.7 zestawiono niektóre właściwości PCB zawierających I, 4 lub 8 atomów chloru w swojej strukturze. Jest to pouczające, pokazuje bowiem, żc prężność pary. rozpuszczalność w wodzie i reaktywność ulegają istotnemu zmniejszeniu wraz ze wzrostem zawartości chloru.