2009 01 020828

G W v.nl **.-« S I Dufly. (’A#«wvłv^*wU, W<ntwj itil? ISBN >-41-15324-3. C by W MN 20ifl

551

20.2. Trwałość chemiczna

c₂h₅OvJI c₂h₅o

p —o—^N°2

paration

O

^C2^H5°\I    /^\

_CJH,o-^p-°-<y^^NOi

paraokson

(20.2)

Atom fosforu w utlenionym produkcie, paraoksonie. reaguje z kolei z enzymem acetylocholinoesterazą (AcE). tworząc trwały kompleks, który zmniejsza zdolność AcH do katalizowania reakcji hydrolizy acetylocholiny podczas przekazywania impulsów nerwowych. To przeszkadzanie w przekazywaniu impulsów nerwowych odpowiada za aktywność paraoksonu jako pestycydu i również za poważne potencjalne jego zagrażanie żywym organizmom, w tym i człowiekowi. A zatem skutecznym czynnikiem uśmiercającym określone rodzaje owadów lub inne organizmy jest postać substancji zawierająca tlen. Jednakże ta w wysokim stopniu toksyczna postać powstaje jedynie wewnątrz komórki.

Paraokson i paration ulegają rozkładowi w wyniku hydrolizy, podczas której woda działa jako cząsteczka nukleolilowa. Reakcje te w organizmach katalizowane są przez rozmaite enzymy fosfatazy (reakcja (20.3)1. Jednakże obecność siarki przyłączonej do fosforu w parationie i tlenu w paraoksonie zmniejsza tendencję do reakcji z nukleofi-lem (oprócz wody. nuklcofilcm może również być nuklcofilowa część AcE) i dlatego pochodne siarkowe są mniej toksyczne. W konsekwencji powstaje niepokojący problem środowiskowy, gdy bardziej toksyczne, zawierające tlen postaci tych związków fosforoorganicznych powstają w wyniku utlenienia poza organizmem docelowym. Z lego powodu ważne staje się rozpatrzenie losu. łącznic z transportem, tych produktów reakcji, jak i samego biocydu.

O

c₂ii₅<kI c₂h₅o

NO,

paraokson

O

C,H_sO. ||

‘    >—on

C,H_SCT

HO

NO,

(20.3)

Dla tysięcy związków organicznych rozpatrywanych jako biocydy środowiskowe istnieje równie dużo możliwych zbiorów reakcji, do których może dojść. Dogodne jest udokumentowanie niektórych często zachodzących procesów w kontekście tendencji różnych grup funkcyjnych do ulegania specyficznym rodzajom reakcji. Rozpatrzymy je w dwóch paragrafach — reakcji fotolitycznych i reakcji nicfotolilycznych. Reakcje nic fotol i tyczne obejmują zwykłe reakcje chemiczne hydrolizy, utlenienia i redukcji, w których uczestniczą składniki gleby i wody.

Reakcje fotolityczne

Fotochemiczny rozkład biocydów jest możliwy jedynie wtedy, gdy związek chemiczny jest wystawiony na działanie światła słonecznego. W praktyce oznacza to, że reakcje zachodzą podczas dnia. a związek chemiczny powinien występować w fazie gazowej. na powierzchni cząstek aerozoli atmosferycznych lub wewnątrz nich. w wodach