2009 01 020910

G W v.til $. I. IXil'ty (Am(f voAr»nU \ttr- -ISBN 9?*4>4M5324'.1.0 by W PW SHi?

SS4    20. Biocydy organiczne

Innym rodzajem procesu fotochemicznego jest fotoliza pośrednia. W tym przypadku cząsteczka sensybilizatora (uczuiacza. a nie samego biocydu) zostaje radiacyjnie wzbudzona. Jeżeli pozostaje ona w stanic wzbudzenia przez dostatecznie długi czas. to jest zdolna do przeniesienia energii, elektronu, atomu wodoru lub protonu do cząsteczki receptora (biocydu). W ten sposób, bez. bezpośredniej absorpcji promieniowania, cząsteczka receptora może ulec aktywacji i uczestniczyć w późniejszej reakcji chemicznej. Istnieją specyficzne przykłady scnsybilizowancj reakcji fotorozkładu, takiej, jaką obserwuje się w przypadku rotenonu, produktu naturalnego wyekstrahowanego z korzenia rotenomy. który jest podatny na wzbudzenie w wyniku oddziaływania promieniowania słonecznego. W stanic wzbudzonym rotenon jest zdolny do przeniesienia nadmiaru swojej energii do aldrinu i innych związków chloroorganicznych, powodując ich rozkład. W bardziej ogólnym znaczeniu liczne ważne substancje środowiskowe, łącznie z niektórymi powierzchniami mineralnymi i materiałem huminowym, są zdolne działać jako scnsybilizatory. Szybkość reakcji pośredniej fotolizy można przedstawić w następujący sposób:

szybkość = /[sensybilizator] [receptor]    (20.6)

ale gdy sensybilizator jest obecny w znacznie większym stężeniu niż receptor, reakcja staje się pseudopierwszego rzędu:

szybkość = /j [receptor]    (20.7)

gdzie f\ = /(sensybilizator).

Zdolność wzięcia udziału w pośrednich reakcjach fotolizy rozszerza możliwości fotolizy na biocydy, które same są odporne na działanie promieniowania słonecznego.

Reakcje niefotolityczne

W wyniku rozmaitych konwencjonalnych reakcji termicznych następują również procesy rozkładu w matrycy gleba/woda. Gdy procesy te mają czysto chemiczny charakter, mówimy o nich, że są abiotyczne. Jeśli obecne są potrzebne subslraty, tego typu reakcje mogą zachodzić w sterylnym (jałowym) środowisku. W innych reakcjach chemicznych pośredniczą mikroorganizmy autochtoniczne lub zymogenne występujące w danych warunkach środowiska. Mogą one rozkładać biocyd jako pierwotny substrat, z którego czerpią energię i/lub potrzebne składniki pokarmowe. Alternatywnie, biocyd może być metabolizowany jednocześnie z podstawowymi substratami potrzebnymi do wzrostu populacji autochtonicznej. Obydwa te procesy noszą nazwę procesów biotycznych. Rola procesów biotycznych w innych warunkach została w pełni opisana w ro/dz. 15. Liczne reakcje są zarówno biotyczne, jak i abiotyczne; w zależności od panujących warunków dominuje jeden lub drugi mechanizm. Niekiedy trudno jest rozróżnić, według którego z tych mechanizmów zachodzi reakcja.

Niektóre z najważniejszych typów reakcji chemicznych, w których uczestniczą biocydy. przedstawiono dalej i każdy z nich zilustrowano jednym lub większą liczbą przykładów.