2009 01 021653

C W vnl 4*.-n $ I. IXiłTv    W.rwwj 2iQ7

ISBN v?l-*V$M5J2*K1.' C by W r*N 20*0

21. Ziemia w przyszłości

Wycieki (plamy) ropy stanowią najbardziej oczywisty dowód zanieczyszczenia ropą naftową. Naturalne procesy parowania, rozpuszczania oraz rozkładu biotycznego i abiotycznego powodują zanikanie tych plam. szczególnie ich składników o malej masie molowej, /.wiązki bardziej odporne są emulgowane dzięki turbulencji (burzliwości) weki oceanicznych i pewna część tej emulsji tworzy ostatecznie smoliste kulki. Kulki te mają małą powierzchnię i są stosunkowo obojętne, rozkładają się więc bardzo powoli i mogą być przenoszone na wielkie odległości, zanim opadną na dno lub zostaną wyrzucone na brzeg. W długich przedziałach czasu rozpadają się one na mniejsze cząstki, które z powrotem mogą przejść w zawiesinę, rozłożyć się lub tez zostać pobrane przez organizmy w wodzie lub kolumnie osadu. Niektóre z tych związków, szczególnie węglowodory aromatyczne i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, wykazują właściwości toksyczne i rakotwórcze i przeszkadzają w różnych reakcjach metabolicznych wielu gatunków organizmów morskich. Wszystkie tc procesy zachodzą w masie wód oceanicznych, często daleko od miejsca pojawienia się plam.

Ostatnie badania² przeprowadzone w Mor/.u Czarnym dotyczą rodzaju i ilości pozostałości ropy naftowej znalezionych w wodzie i w osadzie i tworzą obraz sytuacji panującej na całym święcie. Zachodnia część Morza Czarnego, dzielona między Turcję. Bułgarię, Rumunię i Ukrainę, otrzymuje zanieczyszczenia ropopochodnych połączeń ze zrzutów uwalnianych przez przemysł usytuowany wzdłuż Dunaju. Dniepru i Dniestru. Dołącza do nich ładunek pochodzący z transportu morskiego, plam surowej ropy naftowej oraz z atmosfery. Duże stężenia alifatycznych i aromatycznych (łącznic z wielopierścieniowymi) węglowodorów występują w ujściach rzek, ale znaczne ilości stwierdzono także w przybrzeżnych zarówno osadach, jak i fazach rozpuszczonych, zazwyczaj zwią-zanych z drobnymi cząstkami pyłu pochodzącymi ze spalania.

Stała Ziemia

Stała Ziemia musiała ulegać istotnym zmianom w czasie ponad pięciu miliardów lat swojego istnienia jako planety. Omawialiśmy procesy, w wyniku których gleba, podstawa rolnictwa i leśnictwa, powstała (i nadal się formuje) ze skały litej i innych materiałów. Zazwyczaj jedynie w bardzo długotrwałych i w wysokim stopniu zróżnicowanych procesach tworzy się gleba z materiałów pochodzenia geologicznego. Zazwyczaj, co jest oczywiste, istnieje równowaga między powstawaniem gleby i jej utratą powodowaną erozją eoliczną i wodną. W niektórych przypadkach transportowane materiały odkładają się w dowolnym miejscu na lądzie, uzupełniając składniki pokarmowe na terenach intensywnej uprawy, jak w przypadku niższych odcinków Rzeki Żółtej w północnych Chinach lub w delcie Nilu w Egipcie. Ostatecznie, pewne ilości gleby wnoszone są wraz z rzekami do oceanów, gdzie zostaje bezpowrotnie stracona dla rolnictwa. Czasami ludzki ślad przecina te naturalne procesy w dramatyczny sposób, co ma miejsce wówczas, gdy wylesianie przylądków prowadzi do zwiększonej erozji gleby. W innych

^:C. Maldonudo. J.M. Bayuna. L, Budineau, „Sourccs. distribulion and water colurnn prucesses of aliphatic and polycyclic aromatic hydrocarbons in the north western Black Sca water", Environ. Sci. Techno!.. 33. 2693 (1999).