CCI00000

Selekcja

Selekcja - wiadomości ogólne

Selekcja - świadomy wybór osobników na rodziców następnego pokolenia, wybór osobników, które najlepiej będą spełniać nasz cel hodowlany. Przeprowadzona uprzednio ocena wartości hodowlanej ma nam umożliwić jak najbardziej właściwy wybór osobników.

Ze względu na rolę selekcji można wyróżnić wiele metod rozpatrywanych pod kątem różnych kryteriów:

1.    Ze względu na kierunek zmian:

-    kierunkowa - dążąca do zwiększenia lub zmniejszenia wybranej cechy,

-    dośrodkowa (stabilizująca) - dążąca do wyrównania populacji na poziomie średniej (bądź innym poziomie stanowiącym cel hodowlany, np. liczba jagniąt w miocie, masa jaja odpowiednia dla założonej klasy wielkości jaj spożywczych),

-    rozbieżna - stosowana w przypadku zwierząt laboratoryjnych.

2.    Ze względu na liczbę cech:

-    w kierunku jednej cechy,

-    w kierunku wielu cech — stosowana u większości zwierząt gospodarskich.

-następcza - polega na doskonaleniu jednej cechy bez uwzględnienia pozostałych cech. Po osiągnięciu zamierzonego celu doskonaleniu podlega druga cecha, a następnie trzecia cecha. Wady: wynikają z ujemnych korelacji genetycznych między cechami. Jest to metoda długotrwała i obecnie nie stosowana.

-niezależna (niezależnych poziomów brakowania) (łatwa w przeprowadzeniu, możliwa do wykonania przez indywidualnego hodowcę w niewielkim liczebnie stadzie, ale również w dużych stadach, możliwa w selekcji wielostopniowej, obarczona pewną dozą subiektywizmu hodowcy). Wyznaczany jest punkt brakowania dla każdej cechy osobno. Jest to w rozkładzie normalnym taka wartość cechy, która jest graniczna między osobnikami wybranymi na rodziców następnego pokolenia, a tymi których potomstwa nie zachowamy. Osobniki wybrane i zaliczone do grupy wyselekcjonowanej, to wszystkie zwierzęta, które pod względem wszystkich doskonalonych cech znajdują się powyżej wyznaczonego poziomu.

-wskaźnikowa - polega na wykorzystaniu uprzednio skonstruowanego indeksu. I=bi(P₁-P)+b₂(P2-P) Wartość I przybliża zbiorczą wartość hodowlaną G_T (jest to suma iloczynów wartości hodowlanych poszczególnych cech doskonalonych i ich wag ekonomicznych). Waga ekonomiczna to zysk, który może być osiągnięty poprzez poprawę wartości danej cechy o jednostkę, a na jej wielkość wpływa aktualna sytuacja rynkowa i trudność doskonalenia danej cechy.

Cechy metody: - trudność i subiektywizm występuje jedynie w procesie konstruowania indeksu,

-    konieczna znajomość parametrów genetycznych i prawidłowe ustalenia wag ekonomicznych,

-    wprowadzenie indeksu możliwe jest tylko w przypadku dużych populacji np. w odniesieniu do zwierząt danego gatunku i typu użytkowego w danym regionie lub kraju,

-    indywidualny hodowca może jedynie wykonywać zalecenia zawarte w programie hodowlanym - nie ma tu miejsca na subiektywizm

-    metoda umożliwia bardzo łatwy i jednoznaczny wybór najlepszych sztuk ®. Ze względu na cechę jako kryterium selekcji:

-    bezpośrednia - gdy kryterium wyboru jest cecha, którą chcemy doskonalić, np. najwyższe tempo wzrostu,. Prowadzona jest w sytuacjach, gdy ta cecha ujawnia się fenotypowo u osobników i jest możliwa do oceny przyżyciowej.

1

„Metody pracy hodowlanej"- dr Joanna Gruszczyńska, mgr Beata Grzegrzólka

-    pośrednia - kryterium stanowi jedna cecha, a chcemy doskonalić inną cechę (wykorzystanie cechy skorelowanej). Prowadzona jest na podstawie znajomości zależności genetycznej między cechami. Jeśli zależność będzie dodatnia, to doskonalenie jednej cechy będzie prowadziło do doskonalenia drugiej cechy.

Cecha mierzona będąca kryterium selekcji jest traktowana jako cecha pomocnicza P2. Słnży jako źródło informacji w ocenie wartości hodowlanej cechy Pi. Kryterium wyboru stanowi cecha pomocnicza, a jej zmiana w wyniku selekcji w następnych pokoleniach nosi znamiona postępu hodowlanego. Celem tej metody jest zmiana cechy Pi, która nazwana jest skorelowaną reakcją na selekcję. Jest ona bardziej skuteczna niż selekcja bezpośrednia tylko wtedy, gdy dokładność szacowania wartości hodowlanej na podstawie wartości cechy pomocniczej jest wyższa niż dokładność oceny na podstawie metody selekcji bezpośredniej.

4.    Ze względu na jednostkę podlegającą selekcji:

-    indywidualna (masowa) - związana z wyborem osobników na podstawie ich przewagi nad średnią populacji dla cechy będącej źródłem w ocenie wartości hodowlanej (masowa - jeśli ocena na podstawie wydajności własnej osobnika), największe znaczenie w hodowli i najszerzej stosowana. Jednostką selekcyjną jest osobnik i selekcji dokonujemy na podstawie jego wartości genetycznej.

-    rodzinowa - wybieramy cale rodziny (pełne lub półrodzeństwo), które wykazują największą przewagę nad średnią populacji (przewaga średniej rodziny nad średnią populacji). Do dalszej hodowli wybierane są osobniki tworzące rodzinę, bez względu na ich wydajność indywidualną. Stosowana wyłącznie u drobiu i trzody chlewnej. Zalecana gdy jest niska odziedziczalność danej cechy, duża liczebność rodzin.

-    wewnatrzrodzinowa - gdy kryterium wyboru jest przewaga osobników nad średnią w obrębie rodzin, praktycznie nie stosowana u zwierząt gospodarskich, a tylko w małych zamkniętych populacjach (np. populacje doświadczalne), gdzie zapobiega narastaniu inbredu (przedstawiciele wszystkich rodzin). Wybierane są najlepsze osobniki z każdej rodziny w liczbie niezbędnej do osiągnięcia zamierzonych celów hodowlanych. Zastrzeżenie budzi wybór najlepszych osobników ze słabych rodzin.

-    kombinowana - łączy w sobie elementy selekcji rodzinowej i wewnątrzrodzinowej, polega na wyborze najlepszych osobników z najlepszych rodzin, najszerzej stosowana w hodowli drobiu

5.    ze względu na czas trwania selekcji:

-    jećnostopniowa - prowadzona za pomocą jednej decyzji. Podział zwierząt na dwie grupy: wybrakowana (gorszą) i przeznaczoną do hodowli (lepszą)

-    wielostopniowa - za pomocą kilku decyzji: wybrakowana (gorszą) i przeznaczoną do hodowli (lepszą). Następnie grupa lepsza poddana jest ponownej selekcji. Na początku robimy selekcję łagodniejszą a potem zaostrzamy kryteria selekcji.

Postęp hodowlany (zysk genetyczny) zależy od wielkość współczynnika odziedziczalności i intensywności selekcji wyrażonej wartością różnicy selekcyjnej. Mierzy skuteczność selekcji, stanowi różnicę między średnią wartością genetyczną pokolenia potomnego i rodzicielskiego (przewaga następnego pokolenia).

Postęp hodowlany jest częścią postępu produkcyjnego, który uzyskujemy na drodze doskonalenia genetycznego zwierząt gospodarskich z pokolenia na pokolenie. Rozmiary postępu hodowlanego w dużej mierze uzależnione są od zmienności genetycznej w danej populacji. Wpływa ona na wielkość różnicy selekcyjnej, współczynnika odziedziczalności, które decydują o postępie hodowlanym.

AG = 0?, — G₀

a ponieważ E = 0, to G = P , zatem: AG = P_t - P_a

Jest to zrealizowany postęp hodowlany (widać skutki w pokoleniu potomnym - po selekcji).

2

„Metody pracy hodowlanej dr Joanna Gruszczyńska, mgr Beata Grzegrzólka