CCI20110420004 bmp

Rozdzuii Ul Cele i funkcje pańsiw

nej (koncepcja państwa nocnego stróża. hasła leseferyzmu). W modelu tym gospodarczo aktywne miały być niemal wyłącznie indywidualne podmioty gospodarcze, a rolą państwa było jedynie zapewnienie :rn wolności gospodarczej;

•    model gospodarki socjalistycznej, zakładający, że państwo jest głównym organizatorem życia gospodarczego - największym właścicielem, centralnym planista i zarządcą działalności gospodarczej. Państwo to tworzyło struktury administracyjne do zarządzania gospodarką metodami nakazowo-dyrektywnymt. Samodzielność podmiotów gospodarczych była skrajnie ograniczona.

W dzisiejszej gospodarce rynkowej oba te modele zostały zdecydowanie odrzucone. Realizowany jest więc w widu państwach współczesnych model trzeci, który można określić jako:

•    model społecznej gospodarki rynkowej polega on na tym, że dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania tej gospodarki, zwłaszcza zaś dla zachowania konkurencji i zapobiegania monopolizacji rynku, państwo musi stale oddziaływać r.a gospodarkę, stwarzając warunki rozwoju dzia łalnośa gospodarczej. Tak realizowana funkcja oznacza istnienie interwencjonizmu państwowego w gospodarce, a interwencjonizm ten znany jest wielu współczesnym państwom. Organami realizującymi ten rodzaj wpływu państwa na gospodarkę są zarówno parlamenty, jak też organy administracji gospodarczej i finansowej. Stosują one, jako środki oddziaływania na gospodarkę, różnorodne instrumenty prawne i finansowe. Instrumenty te są zgodne z regułami wolnego rynku, a pozwalają przy tym na realizację przez gospodarkę wolnorynkową niezbędnych celów społecznych.

3.2.I.3. Funkcja socjalna

Celem funkcji socjalnej państwa jest zapewnienie obywatelom tzw. zabezpieczenia społecznego, obejmującego: ubezpieczenie społeczne, ochronę zdrowia, pomoc społeczną, zapewnienie odpowiednich warunków pracy i bytowania itp. Funkcja socjalna obejmuje również działania mające na uwadze zapewnienie wszystkim obywatelom pracy i godziwego za nią wynagrodzenia, zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy, ochronę środowiska naturalnego przed skażeniami, zapewnienie obywatelom minimum egzystencji itp. Właściwa realizacja funkcji socjalnej stanowi ważny czynnik zapewnienia pokoju społecznego, a przecież każde państwo jest zainteresowane tym, aby różnice socjalne, a zwłaszcza majątkowe, nie stawały się przyczyną niepokojów społecznych. Państwo dba też o odpowiedni rozwój demograficzny społeczeństwa oraz jego kondycję zdrowotną, tak Fizyczną, jak i psychiczną.

Zasięg realizacji i treść funkcji socjalnej państwa zależą w decydującym stopniu od poziomu jego zamożności. Mniejsze znaczenie mają tu założe-2.2. Pojęcie funkcji państwa i ich klasyfikacja nia doktrynalne (np. różnice poglądów między konserwatystami a liberałami czy socjaldemokratami). Funkcję socjalna realizują przede wszystkim organy administracji publicznej. Podstawowym sposobem jej realizacji są formy niewtadcze. Realizując funkcję socjalną państwo współdziała z różnymi organizacjami zajmującymi się tymi samymi sprawami - ze związkami zawodowymi, organizacjami charytatywnymi, fundacjami itp.

3.2.1.4. Funkcja kulturalno-wychowawcza

Funkcja kulturalno-wychowawcza (nazywana czasem funkcją kultural-no-ideologiczną) to całokształt działalności państwa w sferze kultury i wychowania społeczeństwa. W aktywności tej można wyróżnić dwa kierunki działań, które są ze sobą ściśle powiązane, a nawet wobec siebie komplementarne, ale mogą służyć różnym celom:

•    wpajaniu wiedzy członkom społeczeństwa, upowszechnianiu zdobyczy cywilizacyjnych, rozpowszechnianiu dóbr kulturowych;

•    kreowaniu i upowszechnianiu w społeczeństwie idei politycznych i wartości ideologicznych wyznawanych przez siły rządzące, kształtowaniu postaw i zachowań obywatelskich dotyczących życia społecznego i funkcjonowania państwa, które są korzystne z punktu widzenia ustroju społeczno-gospodarczego i ustroju politycznego państwa.

Każde państwo, zarówno w przeszłości, jak i współcześnie realizuje działalność kulturalno-wychowawczą. Jednak sposób urzeczywistniania działań w ramach drugiego ze wskazanych kierunków może być różny. Nierzadko państwa wykorzystują te działania do indoktrynacji społeczeństwa, a dzieje się tak nie tylko w państwach niedemokratycznych. Ogólnie należy stwierdzić. że obecnie, wobec wielości dóbr i wartości niezbędnych do przyswojenia w życiu, wypełnianie funkcji kulturalno-wychowawczej staje się coraz trudniejsze.

W realizacji tej funkcji uczestniczą: państwowy system edukacyjny, państwowe ośrodki naukowo-badawcze, administracja kultury i nauki, organy administracyjne realizujące działalność informacyjną i propagandową, pozostające w gestii państwa środki masowego komunikowania itp. Przy wykonywaniu tej funkcji państwo często współdziała z organizacjami religijnymi, ze stowarzyszeniami, fundacjami itp. W realizacji funkcji kulturalno-wycho-wawczej decydującą rolę odgrywają środki niewładczc (przekonywanie, pozytywne oddziaływanie). Państwo nic rezygnuje jednak także z rozmaitego rodzaju restrykcji, posunięć administracyjnych czy Finansowych.

55