klsti352

ROZDZIAŁ 15. BROK    381

pod kątem, część ciężkiego korzenia lub pnia. Używają ich tam do polowania na dzikie króliki, które zabijają w wielkich ilościach, miotając kije z uderzającą celnością i na dużą odległość. Podobnież na północno-zachodnich krańcach Europy (w Skandynawji oraz w An-glji) stosuje się kije pociskowe do bicia dzikiego ptactwa lub zajęcy. W tym związku można też przypomnieć pociskowe kije pasterskie, spotykane tu i owdzie na Ukrainie, w Polsce i w Niemczech (§ 120)^l. W starożytności, maczuga pociskowa była używana jako broń bojowa przez Celtów, Germanów i podobno przez bałtyckich Prusów.

394.    Z maczugami wiążą się najściślej nasię ki, znane pod tą lub bliską nazwą tu i owdzie we wszystkich krajach ruskich a także i u nas w rdzennej Polsce. Są to zwykłe kije wielkości laski, czasem i krótkie maczugi, posiadające karby i guzy, a niekiedy nabijane prócz tego krzemieniami. Sporządza się je w ten sposób, że, upatrzywszy nadające się drzewko (czeremchę, dziką gruszę, jabłoń, szakłak), nasiekuje się je w odpowiedni sposób i pozostawia na pniu, czekając aż blizny zostaną zalane przez soki i zarosną, wytwarzając karby i obrzmienia. Chcąc, aby nasieka była nabita krzemieniami, postępuje się nieco inaczej. Tak Poleszuk wykłuwa w tym celu jamki ostrzem noża w żywein drzewku i zapuszcza w nie grubym końcem okruchy krzemienia. Po paru, czy kilku latach, gdy drzewko wyrośnie, tworzą się na niem w miejscach zranionych guzy, z których środka ste*rczą ostre zęby krzemieni. Jednak tego rodzaju wyroby należą nawet na głuchem Polesiu do rzadkości; pospolitsze są tam nasieki zwykłe, pozbawione krzemieni; ale i te nieczęsto się spotykają. W Krakowskiem, nasieka zwała się podobno kitajką i o niej to mówi pseudo-ludowa pieśń, z tamtych okolic pochodząca, że „cztery lata w ziemi rosła, a piątego w ręce poszła".

395.    Drewniane młoty, zwłaszcza samorodne (ob. fig. 245, i), właściwe maczugi i długie kije, posiadające nieznaczne tylko zgrubienie na końcu albo i całkiem równe, łączą się ze sobą pod względem typologicznym bardzo ściśle i dają szereg form pośrednich. Dlatego też, nie mając przed sobą dostatecznej ilości okazów lub rysunków i polegając głównie na ustnych informacjach ludu oraz na książkowych opisach, musieliśmy wszystkie te rodzaje broni omówić razem. Zresztą i nomenklatura ludowa słowiańska ściśle ich nie rozróżnia; zwłaszcza znaczenie wyrazów kij i pałka często miesza się ze sobą. Jakoż i wyraz kij, blisko spokrewniony ze słowem kuć, pierwotnie oznaczał narzędzie do uderzania, czy bicia. Na Wielkorusi wyraz ten

^x Do ‘wiadomości podanych w § 120 należy dodać, źe według danych, zebranych w r. 1928 przez p. J. Obrębskiego, kije pociskowe pasterskie znane są i w Buł-garji. Zaznaczmy jeszcze, że używali ich również starożytni Grecy, jak to wynika z ustępu 23. pieśni Iljady („Jak daleko palicę rzuci skotak dbały, ta, kręcąc się w powietrzu, na stado krów spada: tak daleko zaciśnie-..").