klsti396

m

RÓ2&ŻIAŁ ifl. OWAF.Ż

togo mają nadzwyczaj rozległe zasięgi, wybiegające nietylko poza granice Słowiańszczyzny i Europy, lecz docierające nieraz do najbardziej zapadłych kątów na kuli ziemskiej. Powtarzanie się ich w nader odległych od siebie krajach poczęści może być skutkiem dziedziczenia prastarego a wspólnego niegdyś dorobku kulturalnego; poza tern jednak, przez wzgląd na prymitywność wytworów, o jakie tu chodzi, należy bezwarunkowo przyjąć, że mogły one powstawać w wielu miejscach zupełnie niezależnie.

444. Odzieżą, łączącą strój prymitywny z bardziej rozwiniętym, jest tak zwany poncho (czytaj: ponczo). Pod tym hiszpańskim wyrazem rozumie się w etnografji odzież, złożoną z kawałka jakiegokolwiek materjału, czy skóry, zaopatrzonego w otwór pośrodku (fig. 385, i). Nakłada się ją na ramiona, wprowadzając przez wspomniany otwór głowę.

385. Schematy ilustrujące tekst (ob. §§ 444 : Rys. autor.

W Ameryce północnej i południowej, w Azji, a także i w Europie poncho jest jeszcze, względnie był doniedawna, tu i owdzie w użyciu. Naogół jednak ustąpił przed całym szeregiem form z niego rozwiniętych. Poncho bowiem nadawał się do rozwoju, jak żadna inna ze znanych nam już cząstek odzieży. W formie zupełnie prymitywnej, jako kawał skóry z otworem na głowę, znajdujemy go na terytorjaeh słowiańskich na skrajnym północnym wschodzie europejskiej Wielkorusi u tak zwanych Pomorów. Nie jest jednak wyłączone, że Pomorowie przejęli go od sąsiadujących z nimi Zyrjan. Ci bowiem używali go powszechnie, podobnie zresztą jak Wo-gułowie oraz niektórzy inni tubylcy Syberji.

Poncho ma tę wyższość nad właściwemi narzutkami, że trzyma się na tułowiu sam przez się i niekoniecznie potrzeba go spinać, lub wiązać. Aby otwór środkowy mógł być niezbyt wielki, rozkrawa się nieco materjał, czy skórę, pod szyją, tworząc rozporek, ułatwiający przekładanie głowy. — Przez zeszycie jednego boku takiej odzieży powstaje tak zwana bunda, używana według T. Vołkova przez Rusinów bukowińskich a niekiedy przez Hucułów, rzadziej zaś i przez Bojków (fig. 385, 2). Przez zeszycie obu boków — przyczem rozporek pod szyją pozostawał albo zmieniał się w całkowite rozcięcie przodu, zaś dokoła otworu na głowę przyszywano kołnierz — poncho zmie nił się w serdak, używany pospolicie przez Słowian karpackich, a tu i owdzie także przez bałkańskich. Tego rodzaju serdaki noszone