klsti457

485

Tablica xxui.

rozdział ii. Rud

Stosunkowo nowszego pochodzenia jest_f^ont^/znany pod tą zagadkową nazwą Słowianom zachodnim i wśchodnim. Północny zachód Słowiańszczyzny bałkańskiej zapożyczył go (wraz z odmienną nazwą) od sąsiednich Niemców.

Przy konstrukcji na klucze (t. j. na sochę), na kozły i krokwie pokrycie dachu nie leży bezpośrednio na tych częściach budowli, lecz spoczywa na poziomych żerdkach, przybitych do nich wpoprzok dość gęsto. PospoiiCKT(ale nTezawsze!) zwą się te żerdzie łatami., - -

443. Schematyczne rysunki, objaśniające tekst (oh. §§ 504 i n.).

Nadzwyczaj rozpowszechnione w północnych i południowych krajach słowiańskich jest [krycie słonTij. Zamiast niej występuje niekiedy ^trzcina y rzadziej — Jsianą lfTpT Zwłaszcza w Polsce oraz wszystkich ziemiach ruskich, za wyjątkiem północnych krańców Wielkorusi, części Białorusi i środkowego Polesia, doniedawna bezwzględnie panowały dachy słomiane. syty? CIO Nawet zresztą i w tych okoli-    ^Kf ^

cach, gdzie, jak naprzykład na środkowem Polesiu, tu i owdzie u Lasowiaków (między dolnym Sanem a Wisłą) oraz w innych okolicach Polski i Rusi, chaty są, względnie były, kryte drzewem, — budowle gospodarskie oódawna poszywają słomą.

W naszych czasach odbywa się przytem powolne wycofywanie się drewnianych dachów przed słomianemi w tych okolicach, które dawniej obfitowały w lasy, albo i w tych, gdzie wieśniakowi trudno jest o drzewo, bo je musi kupować od dworu, podczas gdy słomę ma własną. Ustępowanie odbywa się niekiedy stopniowo, tworząc charakterystyczne formy przejściowe (fig. 443, o). Czy jednak tego rodzaju formy, znane również ze Słowiańszczyzny południowej, są zawsze i wszędzie świadectwem cofania się dachu drewnianego przed słomianym, to jest kwestja dotychczas niewyjaśniona.

503. Sposoby krycia dachu słomą bywają różne. Naogół można¹ je rozdzielić na dwa typy; 11 rozściela nie-słomy i 2) poszywa-,, nie drohnemi snopkami,. Rozścielanie słomy zimniy w dwu główny    a) rozrzucona dość nięporządnie słoma zostaje przy

ciśniętą przez młode drzewka lub ciężkie gałęzie, powiązane na grzbiecie dachu i opuszczające się końcami ku okapowi (tabl. IX, 1), b)jłomą jest rozkładana staranniej i wyrównywana przy pomocy osobnego narzędzia, posiadającego zależnie od okolicy różne nazwy; warstwy jej przymocowuje się zwykle do łat zapomocą równoległych do pich