klsti523

551

ROZDZIA

już dziś na niezmiernie jeszcze kruchych podstawach rzeczowych, usiłują nas przekonać niektórzy.

Uderzające jest, że i przysłupowa konstrukcja ścian, którą widzimy w domostwach przedhistorycznych wąskofrontowych z Buch pod Berlinem powtarza się dziś na znacznych obszarach Słowiańszczyzny zachodniej (§ 514). Właśnie jednak, o ile wiadomo, — nie na tych obszarach, gdzie dzisiaj występują wąskofrontowe chaty. Uzupełniające poszukiwania terenowe są tu konieczne, mogą one dać jeszcze bardzo wiele cennych wiadomości.

479. Chata ze wsi Cisów, pow. Kielce, Małopolska. Rys. autor.

569. Oprócz rozkładu, wyobrażonego na fig. 478, spotykamy w Małopolsce północnej rozkład podobny, przy którym jednak wejście jest w ścianie dłuższej, to znaczy chata jest szerokofrontowa (fig. 479). Oddawna już wskazano, że domostwa, posiadające taki rozkład, najprawdopodobniej pochodzą od trójwnętrznych wąskofrontowych (fig. 478), w których drzwi wejściowe uległy przemieszczeniu dzięki wzorowaniu się ludności na chatach szerokofrontowych, w rodzaju tej, jakiej plan podano na rys. 476, 5.

L. Puszet znalazł domostwa szero-kofrontowe, z rozkładem podobnym do wyobrażonego na fig. 479, także na południowych krańcach Małopolski oraz na sąsiednich terytorjach słowackich w Karpatach i Podkarpaciu. Ich tamtejszy zasiąg nazwał śląsko-spiskim. Zalicza je bez wahania do tegoż typu, co wąskofrontowe. Być może ma słuszność, ale rozstrzygnąć mogą tu tylko dokładne mapy etnogeograficzne dla całej Małopolski i północnej Słowaczyzny, zaznaczające przytem skrupulatnie względną chronologję typów. Jeśli okaże się, że na obszarze karpackim (polskim lub słowackim) występują dziś jeszcze tu i owdzie, albo też występowały dawniej, chaty wąskofrontowe i że one są tam dawniejsze od szerokofrontowych, posiadających zajmujący nas tu rozkład, tedy będzie można objaśnienie L. Puszeta przyjąć bez żadnych zastrzeżeń.

Otrzymamy wtedy nadzwyczaj zajmujący obraz. Jeśli bowiem zważymy, że i na północno-wschodnich krańcach językowej Polski notowałem w dwu miejscowościach tradycję o domu wąskofrontowym jako o dawnym, tedy, włączając tu grupę śląsko-spiską L. Puszeta oraz wszelkie inne wiadomości o zasięgu chat wąskofrontowych (ob. § 567)¹, znajdziemy te chaty mniej więcej na całym prawie obszarze

1

Na baczną uwagę zasługują w tym związku m. i. chaty będące jednocześnie